ALAEDDİN KEYKUBAT I (ö. 1237). Anadolu Selçuklu hükümdarı. Gıyaseddin Keyhüsrev’in oğludur. Babasının ölümünde tahta çıkan ağabeyi I. Keykavus’un sultanlığını tanımadı ve ağabeyi ile yaptığı savaşta yenildi.
Keykavus ölünce tahta geçti (1220). Eyyûbi hükümdarı Melik el-Eşrefe elçi gönderip onunla bir antlaşma yaptı. Moğol saldırılarını öngörerek Konya. Sivas, Kayseri başta olmak üzere birçok kenti tahkim ettirdi.
Akdeniz’de önemli bir askeri ve ticari merkez olan Kalonoros’u karadan ve denizden kuşattı. Bizanslılar adına bölgeyi yöneten Kyr Vart, kenti teslim etti ve kızını Alaeddin le evlendirerek hayatını kurtardı.
Kent Alâiye adını aldı ve kışlık başkent oldu. Keykubat, Keyka-vus’u tahta çıkarıp kendi hükümdarlığını engelleyen emirlerle arası daha da açılınca, düzenlediği bir şölende en önde gelenleri olan Seyfeddin Ay-Aba, Zeyneddin Be-şâre, Mubareziddin Bayramşah ve Bahaeddin Kutlukça’yı öldürttü, çoğunu da sürdü. Kıpçak ve Rus beylerini kendine bağladı.
Güneydeki kervan yollarının güvenliği için Kilikya Ermeni Krallığı’na savaş açıldı. İçel yöresindeki tüm kaleler alındı ve Maraş’a dek ilerlendi. Mısır Eyyubî hükümdarına bağlanan Diyarbakır Artuklu emirini yeniden kendine bağladı. Moğol tehlikesine karşı Eyyubîlerle dostluğu ilerletti ve Melik’in kızıyla evlendi. Doğu Anadolu’yu Fırat yukarılarına dek ele geçirdi. Erzincan’ı meliki Davudşah’ı tutsak etti. kalelerini zaptetti.
Harizmşahların Anadolu sınırlarına dayanması üzerine, Trabzon imparatoru Androni-kos Selçuklu egemenliğinden çıkıp Harizmşah egemenliğini tanıdı; ardından Samsun ve Sinop’a saldırdı. Erzincan’dan dönen Keykubat saldırıları durdurdu, ama kuşattığı Trabzon’u alamadı. Bu sırada Moğollarla savaşan ve Gürcistan’ı fetheden Celaleddin Harizmşah. Mogollara karşı Keykubat’la birleştiyse de. Erzincan’da Yassıçimen’ de yapılan savaşı Celaleddin yitirdi (1230). Azerbaycan’a çekilen Ce-laleddin’in ardından Erzurum’u a-lan lâeddin Keykubat. Ahlat’ı Melik Eşrefe bıraktı.
Trabzon imparatoru Andronikos da yeniden Selçuklulara bağlandı. Harizmşah’ın Mogollara yenilip öldürülmesinden sonra Selçuklular, Mogollara komşu oldu. Gürcistan Kraliçesi Rosu-dan’ı yenip, barışa zorladıktan sonra; kraliçe kızını Keykubat’ın oğlu Keyhüsrev’le evlendirdi. Böylece güçlenen Alâeddin Keykubat. Moğol Hakanı Oktay Kağan’la dostluk kurdu. Ardından Melik Kâmil ile on altı melikin vönetimindeki Eyyubî kuvvetlerini yendi.
Harput, Urfa dolaylarını ele geçirdi. Birkaç ay sonra Melik Kâmil Urfa ve Harran’ı yeniden ele geçirince. Diyarbakır’ı da alarak Eyyubîleri Doğu Anadolu’dan kesin olarak çıkarmak amacıyla ordusunu topladı. Ancak, elçilere verdiği bir şölen sırasında zehirlendi. Alâeddin Keykubat dönemi Anadolu Selçuklularının en güçlü dönemidir. Bu dönemde Alâ-iye tersanesi kuruldu. Karadeniz ve Akdeniz limanlarında donanma oluşturuldu. Konya’daki Alâeddin camisi ve sarayı, Kayseri’deki Keykubadiye gibi eserler bu dönemde yapıldı.
İlk altın para keykubat döneminde basıldı ve sağlığında Uluğ Keykubat olarak anılmaya başlandı.
