c) II. Meşrutiyetin İlanı (23 Temmuz 1908)
• Osmanlı aydınları İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde birleşerek yeniden meşruti yönetime geçilebilmesi için mücadeleye başlamışlardır. Meşruti yönetime yeniden geçilerek müslüman, gayrimüslim herkesin devlet yönetiminde temsilci bulundurabilmeleri ve Avrupa Devletlerinin Osmanlı İçişlerine karışmalarının önlenmesi amaçlanmıştır.
• II. Meşrutiyetin ilanı da aydın zümrenin baskısıyla gerçekleşmiştir.
• İngiltere ile Rusya arasında yapılan Reval görüşmesi’nin Osmanlı Devleti üzerindeki etkisi, İttihat ve Terakki Cemiyetinin silahlı mücadeleye yönelmesi Meşrutiyetin II. kez ilanını sağlayan etkenlerdir.
• II. Meşrutiyetin ilanıyla, I. Meşrutiyet ile gerçekleşmiş olanlar yeniden yürürlüğe girmiş ayrıca; çok partililiğe geçilmiştir.
• II. Meşrutiyetin ilanından sonra oluşan olumsuz iç ve dış gelişmelerin etkisiyle meydana gelen 31 Mart olayının bastırılması ve V. Mehmet Reşat’ın tahta geçmesiyle anayasada padişahın yetkilerini kısıtlayan değişiklikler yapılmıştır.
• Padişahın meclisi açma-kapama kişileri sürgüne gönderme, savaş ve barış kararı alma yetkileri sınırlandırılmıştır.
• II. Meşrutiyetin İlanı döneminde; yönetim boşluğundan yararlanan Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiş, Avusturya – Macaristan Bosna-Hersek’i ilhak etmiş, ayrıca Girit Meclisi Yunanistan’a katılma
kararı almıştır.
YORUM: II. Meşrutiyetin İlanı, ardından da 31 Mart olayının bastırılmasıyla Türkçülük politikası benimsenmiştir. Devlet yönetiminde İttihat ve Terakki partisi ağırlık kazanmıştır.
YORUM: II. Meşrutiyet Döneminde padişahın yetkileri daha fazla kısıtlanmış olduğundan, I. Meşrutiyet’e göre daha demokratik bir gelişme sayılır.
