Türkiyede İklim Elemanları – Basınç ve Rüzgarlar Hakkında Bilgi, kısaca konu özeti, ödev araştırması, ansiklopedik bilgi,
B. Basınç ve Rüzgarlar:
Türkiye iklimi üzerinde büyük basınç merkezlerinden;
1. Asor Dinamik Yüksek Basınç Alanı (30°K enlemi)
2. İslamda Dinamik Alçak Basınç Alanı (60°K enlemi)
3. Kışın meydana gelen Sibirya Termik Yüksek Basınç Alanı
4. Yazın Basra Termik Alçak Basınç Alanı etkili olur.
Ayrıca; Akdeniz üzerinde yazın meydana gelen yüksek basınç alanı, kışın yerini alçak basınca bırakır.
İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri genellikle kışın yüksek basınç yazın alçak basınç alanı halindedir. (Ancak İç Anadolu Bölgesi yazın zaman zaman Akdeniz’de meydana gelen yüksek basınç alanının etkisi altına girer.)
Karadeniz’de ise genellikle termik etkenle oluşmuş alçak basınç alanı etkilidir.
Kış Mevsiminde Durum
Kış mevsiminde Atlas Okyanusu üzerinde meydana gelen nemli – ılık hava kütleleri Batı Rüzgarları etkisiyle Akdeniz, Balkanlar ve Karadeniz üzerinden Türkiye’ye gelerek etkili olursa; yağışlı ve ılık kış şartları yaşanır.
Doğu Anadolu Bölgesinde sıcaklığın çok düşmesi ile meydana gelen termik yüksek basınç alanı genişleyerek Sibirya termik yüksek basınç alanı ile birleşirler. Bu durumda, Anadolu’yu etkileyen bu basınç merkezi nemli – ılık hava kütlelerinin Türkiye’ye gelmesini engeller; soğuk ve kurak kış şartları yaşanır.
Yaz Mevsiminde Durum
Atlas Okyanusu üzerinde 30°K enleminde yer-alan Asor Dinamik Yüksek Basınç alanı (Afrika’nın kuzeybatısında) genişleyerek kuzeye kayar ve Akdeniz üzerindeki yüksek basınç alanı ile birleşerek Türkiye’yi etkisi altına alır. Bu durumda (Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları ile Kuzeydoğu Anadolu dışında) bütün Türkiye’de yaz kuraklığı yaşanır.
Bu sırada kuzeybatıdan (Asor Y. B.) güneydoğuya doğru meydana gelen hava akımlar Ege Denizi üzerinde daha çok kuzeyden güneye doğru eser; Etezyen rüzgarları.
Türkiye’de Etkili Yerel Rüzgarlar
Türkiye’de genel olarak kuzeyden esen rüzgarlar soğuk, güneyden esen rüzgarlar sıcak etki yapar.
Yıldız:
Kuzeyden esen bu rüzgar Karadeniz kıyılarında yağışlara (kışın kar yağışlarına) yol açar.
Poyraz:
Kuzeydoğudan esen soğuk kuru bir rüzgardır. Marmara, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde etkilidir. Kışı kar yağışına yol açabilir.
Karayel:
Kuzeybatıdan soğuk – kuru bir rüzgar olarak esen bu rüzgar Marmara ve Karadeniz’de fırtınalara yol açar. Kışın kar yağışı getirebilir.
Kıble:
Güneyden esen bu rüzgarlar kuru – sıcak etki yapar, bazen kıyılarda yağışa yol açar.
Lodos:
Güneybatıdan (Afrika üzerinden) gelen bu rüzgar aslında sıcak – kuru bir rüzgardır. Ancak, Akdeniz üzerinden geçerken nemli hava haline gelip kıyılarda yağışlara yol açabilir. Kışın sıcaklığın yükselip, karların erimesini sağlar.
Keşişleme:
Samyeli olarak da bilinen bu rüzgar güneydoğudan çöllerden gelir; kuru – sıcak bir rüzgardır. Bitkileri kurutucu etkisi vardır.
Ayrıca kış mevsiminde Toroslarda, daha çok Doğu Karadeniz kıyılarında denizle doğru esen Fön rüzgarları da sıcak – kuru etki yapar; kış sıcaklıklarının yükselmesini sağlar.
