Kıyıların Şekillenmesinde Etkili Olan Unsurlar Nelerdir ?, denizlerin şekillenmesindeki etmenler, kısaca bilgi, konu özeti, denizlerde gel git nedir, deniz akıntıları, dalgalar hakkında kısaca bilgi,
KIYILARIN ŞEKİLLENMESİNDE ETKİLİ OLAN UNSURLAR
1. Dalgalar
2. Gel – Git
3. Deniz Akıntıları
1. Dalgalar: Dalgalar deniz yüzeyindeki salınım hareketidir. Dalga oluşumunda, deniz suyu açıklardan kıyıya doğru direk bir hareket göstermez. Su molekülleri kendi çevrelerinde dönmek suretiyle bir hareket göstermektedir. Buna bağlı olarak deniz yüzeyinde birbirini takip eden kabarmalar ve alçalmalar oluşur.
Dalgalar; rüzgar, deprem, denizaltı heyelanı ve volkanizmaya bağlı olarak oluşurlar. Depremden sonra oluşan dev dalgalara “Tsunami denir.
2. Gel – Git: Ay ve Güneş’in çekim gücüne bağlı olarak yeryüzündeki suların kabarması ve geri çekilmesidir. Ay güneşe göre dünyamıza daha yakın olduğundan ayın gel – git oluşumundaki etkisi güneşe göre 2,2 kat daha fazladır.
Suların çekilme ile kabarma seviyeleri arasındaki yükselti farkına gel – git genliği denir, iç denizlerde genlik az olurken (30 – 80 cm) kenar denizlerde oldukça fazladır. (8-20 m)
Gel – git genliğinin fazla olduğu kıyılarda delta oluşumu gerçekleşmezken haliçler oluşur.
3. Deniz Akıntıları: Deniz ve Okyanuslardaki suların kütlesel olarak yer değiştirme olayıdır. Oluşumunda etkili olan unsurlar; sürekli rüzgarla^ günlük hareket, seviye farkı ve yoğunluk farkıdır. Akıntılar kıyılarda dalga ve akarsular tarafından taşınmış olan malzemeleri sürükleyerek kıyının düzleşmesinde etkili bir rol oynar.
Tuzluluk ve Seviye Farkı Akıntıları:
Boğazlarda görülen akıntılardır. İstanbul Boğazı
Üst akıntı : Karadeniz —> Marmara (Seviye farkı)
Alt akıntı : Marmara —> Karadeniz (Yağış ve
tuzluluk farkı)
Çanakkale Boğazı
Üst akıntı : Marmara -» Ege (Seviye farkı)
Alt akıntı : Ege —» Marmara (Yağış ve tuzluluk
farkı)
