AYAN
Farklı kökenlerden gelen nüfus sahibi insanlar yerel güce dönüştüler, iltizam sistemi de bu sistemi güçlendirmiş oldu. Sonuç olarak devlet bunları eyalet ile halk arasında aracı olarak tanımaya mecbur oldu. Şam’da azmzadeler, Bağdat’ta Hasan paşa, Batı Anadolu’da Karaosmanoğlı, İç anadoluda çapanoğlu vs.
AYAN VE ESRAFIN GÜÇLENMESİNİN SEBEPLERİ:
1- Tımar topraklarının mukataaya çevrilmesiyle, bu toprakları iltizama alanlar genellikle “Ayânlar” oldu. Böylelikle Dirlik sahiplerinin haklarına sahip olan âyânlar bulundukları yerleri yönetmeye basladılar.
2)-Merkez teskilatını bozulmasıyla “beylerbeyi” veya “sancak beyi” olarak atananlar makamlarına gitmeyerek o eyalet yada sancaktaki âyânı MÜTESELLİM (vekil) olarak görevlendirmistir. Ayanlar böylelikle devlet gücünün temsilcisi durumuna gelince daha da güçlenmislerdir.
NOT: II. Mahmut döneminde âyânlarla padisah arasında SENED-İ İTTİFAK diye bir belge imzalayarak anlasma yoluna gitmistir. (1808)
