ABBASİLER (750 -1258):
• Emevilere isyan eden Ebu Müslim’in yardı-mıyla halife olan Ebu’l Abbas, Abbasiler dö-neminin ilk halifesidir. Emeviler soyundan olanları büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır.
• Abbasiler, Emevilerin mevali politikası yerine eşitlikçi bir politikaya yönelerek Arap olmayan unsurların desteğini sağlamışlardır.
• İkinci halife El Mansur, Bağdat şehrini kurarak başkent yapmıştır.
• İranlılar devlet yönetiminde kullanılarak İslam devlet teşkilatı geliştirilmiş, vezirlik makamı oluşturulmuştur. İran asıllı Bermekiler sülalesi yönetimde güçlü duruma gelmiştir.
• Harun er-Reşit Abbasilerin en büyük halifesi-dir. Bu dönemde İstanbul kuşatılmıştır. Ayrıca Bağdat ileri bir İslam kültür-medeniyet merkezi durumuna gelmiştir.
• Özellikle El Mutasım zamanında Türkler İslam devletinde ağırlıklarını hissettirmişler, önemli devlet görevlerine getirilmişlerdir. Türkler için Bağdat yakınlarında askeri nitelikli Samarra şehri kurulmuştur.
• Dış fetihlerden ziyade bilim ve kültürel alan-daki gelişmelere önem veren Abbasiler, ön-celeri üstün durumda oldukları Bizansa karşı bu üstünlüklerini sürdürememişlerdir. Anado-lu’nun güneydoğusunda Bizans’a karşı Ava-sım adı verilen bir bölge oluşturulup, Türkler yerleştirilmiştir (Bizans’a karşı tampon bir bölge).
• İslam devleti Abbasiler döneminde ilk kez si-yasi yönden parçalanmıştır. Devletten ilk ayrı-lan bölge İspanya’dır. Burada Endülüs Emevi Devleti kurulmuştur. Ayrıca; Fas’ta İdrisoğul-ları, Mısır’da Tulunoğulları, İhşidoğulları, Fati-miler, İran ve Irak’ta Saffariler, Tahiriler, Be-veyhoğulları ve Samanoğulları (İran, Hora san) devletleri kurulmuştur. Bunlara Tevaif-i Mülük denir.
• Abbasiler 10. yüzyıldan itibaren siyasi yönden sadece Bağdat’la sınırlı bir duruma gelmişler-dir, özellikle Şii Büveyhoğullarının baskılarına karşı önce Gazneliler ardından da Selçuk¬lular tarafından korunmuşlardır.
• Haçlı seferleri karşısında etkinlik göstereme-miş olan Abbasilşr, Moğolların Bağdatı ele geçirmeleriyle yıkılmışlardır (1258). Abbasi hanedanından birinin Mısır’daki Memlûk dev-letine sığınmasıyla halifelik makamı Memlük-lerin nüfuzunda ve Abbasilerin soyunda devam etmiştir.
YORUM: Abbasiler döneminde özellikle Türkler ve değişik İslam topluluklarının devlet yönetimine alınmaları ve bunların her türlü devlet hizmetinden yararlanabilmeleri eşitlikçi bir politika uygulandığını gösterir. Bu durum özellikle Türklerin İslama geçişini hızlandırmıştır.
YORUM: Emeviler döneminde İslam devleti Bizansa karşı askeri yönden üstün durumda iken Abbasiler döneminde Güney Doğu Anadolu’da Bizans’a karşı Avasım denilen tampon bölge oluşturulması İslam Devletinin askeri yönden zayıfladığını gösterir.
YORUM:Abbasi Halifeleri “devletin yıkılmasıyla birlikte kıyametin kopacağını” belirterek devlete olan bağlılığı artırmaya ve kendi durumlarını güçlendirmeye çalışmışlardır. Fakat bu dönemde Emirül Ümera denilen askeri valilere geniş yetkiler verilmesi değişik bölgelere ve topluluklara egemen olan İslam devletinin parçalanmasına yol açmıştır.
Thanks 🙂