Irak Abbasileri Hakkında Bilgi, Abbasiler Irak Dönemi Hakkında Bilgi
Abbasiler Irak’ta 508 yıl halifelik etmiştir. Bu süre içinde 37 halife gelmiştir, Son halife Mutasım zamanında doğudan inen Moğollar Irak Abbasilerinin egemenliğine son vermişlerdir (1258).
Irak’ta Abbasi yönetimi dört devreye ayrılır. Birinci devreye halife devri denir. 97 yıl süren bu dönemde Abbasiler bütün islam dünyasını (Endülüs hariç) egemenlikleri altına almışlardır. Ebül-Abbas’ın ölümünden sonra yerine geçen kardeşi II. halife Ebu Cafer-el-Mansur, devlet merkezini Kufe’den Bağdat’a nakletmiştir.
Türkler ve İranlılar tarafından iktidara getirilen Abbasiler, Araplara güvenemediklerinden imparatorluğun yönetimini doğulu Müslümanlara bırakmışlardı. Bu arada Tuharistanlı Bermekoğulları yönetimi düzenleyerek, Harun Reşit’e bin bir gece masallarını canlandıran bir efsane devri yaşatmışlardır (786-809).
Memun’a kültürde görülmemiş bir gelişme olanağı sağlayarak (813-833), Mutasım’a parlak askeri zaferler kazandırmışlardır (833-847).
Bu yıllarda Bağdat saraylarla, askeri kışlalarla süslenmiş, edebiyat, fen, müzik ve güzel sanatlarda eşsiz bir gelişme olmuştur. Yunan, Süryanî, Fars ve Sanskrit dillerinde yazılmış bilim, fen ve felsefeye ait kitaplar Arapçaya çevrilmiştir.
İkinci devre 847’den 946’ya kadar sürmüştür. Bu devirde imparatorluğu yönetecek güçte kişiler çıkmamış, yönetimi askerler (ki hepsi Türk’tü) ele almıştır. Devlette gerileme başlamış,
Bağdat’ın eski. önemi azalmıştır. Öle yandan uzak illerdeki valilikler merkezden koparak bağımsız devletler meydana getirdiler. Bağımsız devletlerin sayısı 13’ü buldu. Sonunda imparatorluk son derecede ufaldı. 908 den itibaren de egemenlik, «emirülümera» adını taşıyan Türk komutanlara geçti. Valiliklerin merkezden koparak meydana getirdiği devletler arasında Samanoğulları (847-997), Karahanlılar (932-1212) gibi kuvvetli Türk devletleri vardı.
Bu devletler halifeleri dinî başkan olarak tanıdığından Abbasîler bunlardan kuşkulanmıyorlardı.. Ama Güney İran’da kurulan Büveyhoğulları (932-1055) ile Kuzey Afrika’da kurulan ve sonra Mısır’ı ele geçiren Fatımîler (910-1171) den Bağdat çok korkuyordu. Çünkü Büveyhoğulları aşırı Şiîydiler. Fatımîler de halifeliğin kendi hakları olduğunu iddia ediyorlardı.
Bağdat’ın Büveyhoğulları tarafından ele geçirilmesiyle (945) Irak Abbasîlerinin üçüncü devri başlar. Büveyhoğullarının Bağdat’ı ele geçirmesi, İslâm dünyasındaki parçalanmayı bir kat daha artırmıştır, islâm dünyası ekonomik, toplumsal ve dinsel bir kargaşalığa düşmüştür.
Bu devrin son halifesi Kaim (1031-1075) Şiilerden kurtulmak için Sünnî Selçukluları gizlice Bağdat’a çağırınca» Selçuk sultanı Tuğrul Irak’a (1055) Büveyhoğulları devletine vermiştir.Bu suretle dördüncü devir başlamıştır.
1055’den 1136’ya kadar süren bu devirde Selçuk sultanları bilim, din ve toplum hayatında önemli gelişmeler sağlamışlardır.
Selçukluların Bağdat üzerindeki nüfuzlarının kalkmasıyla Abbasiler yeniden bir bağımsızlığa kavuştular (1136-1258).
Nihayet Cengiz’in torunlarından Hülagu, bağdat üzerine yürüdü. Son Abbasi halifesi El-Mutasım’la oğullarını ve kaçan bir iki kişiden başka bütün hanedan mensuplarını öldürttü. Bu suretle Abbasiler hanedanına son verdi.
Abbasiler dönemi özet
Abbasiler dönemi halifeleri listesi
