AĞAÇKAKAN (Picus)
Ağaçkakangiller familyasından bir kuş. Vücudu uzuncadır; gagası düz ve güçlü, dili ince, çok uzun ve serttir. Hızla dışarı fırlayabilen dilin ucu, tığ gibi çengellidir. Gagasıyle ağaç kabuklarına vurarak deler ve üzerinde yapışkan bir madde bulunan diliyle kabukların altındaki kurtları, böcekleri yakalar.
Daha iri böceklerle tırtılları dilinin ucundaki çengel yardımıyle avlar. Ayrıca fındık, ceviz, kozalaklarla geçinir. Ayakları kısa ve güçlüdür. İkisi önde, ikisi arkada olmak üzere dört parmağı vardır. Tırnakları sivri, uzun ve geriye doğru kıvrıktır. Bunların yardımıyle kuyruğunu da destek olarak kullanarak ağaçlara tırmanır. Kanat uçları yuvarlakçadır.
Tüyleri güzel renklerle bezenmiştir. Başının uç tarafı, çoğu kırmızı ya da sarı beneklerle süslüdür. Erkek ağaçkakan kırmızı beneklerinden belli olur. Her erkeğin tek eşi vardır. Çokluk ormanlarda, ağaçlık yerlerde yaşar. Çürümeye başlamış ağaçların gövdelerini gagasıyle delerek yuva yapar. Yumurtalarını bu yuvaya bırakır.
Ağaçları oyduğu, meyve ve tohumları yediği için zararlı, kabukların altındaki zararlı böcekleri, kurtları yediği için de yararlı bir kuştur. Avustralya ve Madagaskar dışında, hemen hemen bütün ülkelere dağılmış 300’den fazla çeşidi vardır.
Başlıcaları şunlardır:
Yeşil Ağaçkakan: Vücudunun üst kısmı yeşil ve sarımtırak; karın kısmı, yeşil, açık kurşunî renginde ve 30 cm. uzunluğunda güzel bir kuştur. İspanya ile Kuzey Rusya dışında hemen her yerde rastlanır.
Gri Ağaçkakan: 30 cm. uzunluğundadır. Başının ön tarafı ve tepe kısmı kızıl, kamı ye-şilimtırak, kirli gridir. Vücudunun üst bölümü zeytin yeşili rengindedir. En çok kayın ormanlarında yaşar.
Büyük Alaca Ağaçkakan: Kanatlarının üstünde beş beyaz çizgi bulunan bu tür ağaçkakan 25 cm. uzunluğundadır. Başıyle sırtı siyah, kanatlarının altı ve kuyruksokumu parlak kırmızı; karnı ile gerdanı krem ‘rengindedir. Erkeklerde, başın arkasında, parlak kırmızımsı bir leke vardır. Ayakları yeşilimtırak ve gridir. Avrupa, Sibirya, Kanarya adaları ve Anadolu’da yaşar. Daha çok çam ormanlarında görülür. Sonbahar ve kış aylarında bahçelere de gelir.
Orta Alaca Ağaçkakan: Boyu 20 cm. dir. Alnı ve başının ön kısmı hafif beyaz-kırmızı, tepesi ile başın arkası kızıldır. Boynun ve vücudun üstü siyahtır; beyaz çizgi ve lekeleri vardır. Karın ve kuyruğu hafif kırmızı, göğsü pas sarısı rengindedir. Daha çok düzîükler-dekı ormanlarda görülür.
Küçük Alaca Ağaçkakan: Uzunluğu 16 cm. dir. Kanatları siyah-beyaz lekelidir. Erkeklerde başın üst kısmı karmen kırmızısı rengindedir. Karın tarafı kirli beyazdır. Büyük alaca ağaçkakanın bulunduğu bölgelerden başka Azor adalarında ve Kuzey-batı Afrika ormanlarında da görülür.
Siyah Ağaçkakan: 50 cm. büyüklüğündedir. Rengi donuk siyahtır. Erkeklerde, başın üst kısmı; dişilerde başın arka kısmı, karmen kırmızısı rengindedir. Yüksek ağaçlı ormanlarda yaşar. Şen, ürkek, ve kuvvetli bir kuştur. Çok faal olduğundan bölgesinde sürekli yer değiştirir. Yavruyken yuvadan alınan siyah ağaçkakanlar bir dereceye kadar evcil-leştirilebilirler.
