Gündüz yırtıcı kuşlarının akbabalar familyasına bağlı bir tür. kartallardan daha iridir. Gagalerı çok kez baştan uzun ya da baş uzunluğundadır. Alt gaga düz üst gaganın ucu çengel biçiminde kıvrıktır. Çoğunun başı çıplak ya da seyrek ince tüylerle örtülüdür. Boyunlarında tüylerden meydana gelen yakalık vardır. Kanatları uzun (açılmış kanat eni 240-270 cm.) geniş ve uçları yuvarlaktır. Kuyrukları orta uzunlukta olup yuvarlak ya da basamaklıdır. Ayakları kuvvetli, parmakları uzun, tırnakları kısa, küt ve kıvrıktır. Dişileri erkeklerden büyüktür. Akbabalar genellikle az zeki, ürkek, çok Öfkeli ve korkak kuşlardır. Daha çok toplu olarak yaşarlar.
Uçuşları birkaç hızlı ve yüksek sıçrayışla başlar, bundan sonra kanatlarım ağır ağır çırparak yükselirler. Fakat belli bir yüksekliğe eriştikten sonra, hemen hiç kanat çırpmadan uçuşlarına devam ederler. Görme yetenekleri fazladır. Çok yükseklerden avlarınıseçerler.
Akbabalar çok açgözlü kuşlardır. Leşlerle geçinirler. Sürüler halinde leşin başına üşüşürler. Bu bakımdan yararlı bir kuş sayılabilir. Akbaba zayıf ve hasta hayvanlara da saldırıp gagalarıyla karnını deler ve iç organlarını yer. Bir leş bulduğu zaman uçacak hali kalmayıncaya kadar yer. Madagaskar, Seylan, Malaya adaları Avustralya’dan başka bütün bölgelerde yüksek dağ tepelerinde ya da düzlüklerde yaşarlar. Gerek sayı, gerek tür bakımından en kalabalık olarak bulundukları yer Afrika’dır.
Akbabalar yuvalarım sarp ve dik kayalar ya da yüksek ağaçlar üzerine yapar. 1-2 yumurta yumurtlarlar. Yumurtaları beyaz ya da yeşilimtırak, sarı ve koyu lekelidir. Dişi ve erkek nöbetleşe kuluçkaya yatar. Yavrusu ancak yumurtadan çıktıktan birkaç ay sonra uçabilir. Bu süre içinde ana ve baba tarafından beslenir ve korunur.Akbabalar Eskidünya ve Yenidünya akbabaları olarak ikiye ayrılır. Bunların önemlilerini inceleyelim:
Eskidünya Akbabaları — Sakallı Akbaba;
(Gypaetus barbatus) Boyu 120 cm. açılmış kanatlarının eni de 3 m. kadardır. “Sakallı akbaba” adım gagasının altındaki uzun ve sert kıllardan alır. Vücudunun üst kısmı grimsi kahverengi olup üzeri beyaz lekelidir. Vücudunun alt kısımları ise yer yer kızıla çalan bir beyazdır. Kuyruğu kama biçimindedir.
Sakallı akbaba kemik iliğine düşkündür. Kemiği çok yükseklerden kayalar üzerine bırakarak içindeki iliğim çıkartır. Bazen yabankeçilerini de öldürüp yedikleri olur.Sakallı akbaba genellikle Afrika üe Asya’da dağınık yerlerde yaşar.
Kızıl akbaba (Gyps fulvus);
Boyu 1 m., açılmış kanatlarının eni 2.60 cm. kadardır. Gagası uzun ve incedir. Boyunları, uzun ve beyazımtırak kıllarla örtülüdür. Boyunlarındaki yakalık ve ense tüyleri gençlikte uzun, kıvırcıktır ve koyu kahverengidir. Yaşlanınca tüyler beyaz ya da sarımtırak bir renk alır. Vücudunu örten tüyler parlak, kızıl kahve rengindedir ve alt tarafları daha koyudur. Kanat örtü tüylerinin kenarları beyazdır. Ayakları, parlak mavimtırak kül rengindedir. Orta ve Güney Avrupa’da, Balkan yarımadasında, Türkiye’de, Kuzey-doğu Afrika’da ve Batı Asya’da toplu halde yaşarlar. Son derece öfkeli ve kinci hayvanlardır. Gagalarıyla leşlerin karnını delerek iç organlarını yerler. Hasta ve zayıf hayvanlara da saldırırlar. Yuvalarını sarp kayalık üzerinde yaparlar. Yumurtaları beyazdır.
Rahipakbaba (Vultur monachus);
Avrupa’da yaşayan en iri bir kuştur. Boyu 1.16 cm., açılmış kanatlarının eni 2-3 m. dir. Başı kısa ve kıvırcık tüylerle örtülüdür. Boynunun ön kısmı ile ensesi çıplaktır. Yakalığı kısa ve geniş tüylerle örtülüdür. Vücudu koyu kahverengidir. Gözün etrafında menekşe renginde bir halka vardır. Güney Avrupa’da Tuna ülkelerinde, Türkiye’de Asya’da, Çin’e doğru olan bölgede Hindistan’da, Kuzey-doğu AFrika’da yaşar. Leşlerin etlerini yer kemiklerini de yutar. Aç kalınca canlı küçük memeli hayvanlara saldırır. Yuvasını ağaçlar üzerine yapar ve dişisi bir tane beyaz yumurta yumurtlar.
Leş Akbabası (Neophron percnopterus) ;
Bu türe Firavun tavuğu da denir. Boyu 70cm açılmış kanatlarının eni 1.6 m. Boynunun arkasındaki tüyleri uzundur. Yüzü ve başı çıplaktır. Boyun ve göğsün ön kısmı koyu sarı renktedir. Gaganın ucu mavimtırak siyah, geri kısmı ise turuncudur. kanatların uç kısmı siyahtır. Güney Avrupa’da göçmen kuş olarak yaşar.Asıl vatanı Afrika, Batı ve Güney Asya’dır. Türkiye’de de bulunur.Toplu bir halde yaşarlar, tnsan pisliklerini ve leşlerini yiyerek geçinirler. Arasıra küçük memelileri ve kuşlan yakalarlar. Sarp kayalar ve eski binalar üzerinde yuva yaparlar. 1-2 yumurta yumurtlarlar.
Yenidünya Akbabaları: Hindi akbabası (Cat-hartes aura);
Boyu yaklaşık olarak 75 cm. dir. Açılmış kanatlarının eni 180 cm., ağırlığı yaklaşık olarak 1200 gramdır. Çıplak ve kırmızı kafası hindininkini andırır, adı da bundan üeri gelir. Güney Kanada’dan, Güney Amerika’da Patagonya’ya kadar uzanan geniş bölgede yaşar.
Hindi akbabası yuva yapmaz. İki benekli yumurtasını bir ağaç kovuğuna, bir mağaraya ya da sık çalıların altına bırakır. 30 yıldan fazla yaşar.
Tepeli Akbaba (Sarcohamphus gryphus);
Amerika akbabalarının en irüerindendir. 7500 m. yükseklere çıkar. Boyu 1 m., açmış kanatlarının eni ise 3 metreyi bulur. Başı ile boynu kırmızı, vücut tüyleri siyahtır. Erkeğinin başında tarağımsı iri bir çıkıntı, tüysü boynunun dibinde ise beyaz bir yakası vardır. Tepeli akbaba genellikle leşle beslenir. Bazen kuzu ve buzağılara saldırır. Yuvasını dağ tepelerindeki kayalıklarda ve mağaralarda yapar. Dişisi iki iri beyaz yumurta yumurtlar. Anne ve baba sırayla kuluçkaya otururlar. Bu kuşlar daha çok kanat ve kuyruk tüyleri için avlanır. Tepe akbaba, bir hayvan leşini etrafı çitle çevrili dar bir alana bırakmak suretiyle tuzağa düşürülür. Çünkü bu kuş böylece çitle çevrili alandan havalaııamaz.
Karga akbabası ya da Kara akbaba (Co-ragyps atratus);
A.B. Devletlerinin güneyinde yaygındır. Kalabalık sürüler halinde yaşarlar. Leşle beslenirler. Bazen çöplerin atıldığı yerlere de uğrarlar.
Akbaba Kralı (Gypagus papa);
Yenidünya akbabalarının en parlak renklisidir. Tüyleri saten gibi parlak ve beyazdır. Kanat ve kuyruğu siyahtır. Çıplak başı sarkık etlerle süslüdür Boyu 80-90 cm. kadardır.
