Alışkanlık düzenli ve sürekli olarak kendini gösteren yalın davranışlar. Bunlar çok iyi öğrenilme sonucu edinilir. Kişiliğin önemli bir yanını oluşturduğu gibi, sosyal ve ruhsal uyum yönünden önemlidir. Alışkanlık kazanma, bir öğrenme biçimidir. O yüzden genel öğrenme ilkeleri alışkanlık edinmede de geçerlidir.
Bir davranışın alışkanlık durumuna gelmesi için hem sürekli yinelenmesi hem de bir gereksinmeyi karşılaması gerekir. Bu yinelemeler, koşullanmayı hazırlayarak alışkanlığı kazandırır. Ancak, çocukluk çağında alışkanlık kazandırmak (tuvalet alışkanlığı vb) için yapılan eğitimdeki yanlışlar (erken eğitim, azarlama) tepkiler oluşturarak kötü alışkanlıklara (alt ıslatma) ya da davranış bozukluklarına (tırnak yeme vb) yol a-çabilir. Kimi zaman bir kendini savunma mekanizması olarak oluşan tepkiler (yalan alışkanlığı) bir davranış bozukluğu olarak yerleşebilirler.
Algılama ve dikkat de alışkanlıktır. Düşünsel, duygusal ve toplumsal tüm davranışlar, yinelemelerle pekiştirilip öğrenilerek alışkanlık durumuna getirilebilir. Bu pekiştirmelerin sayısı, pekiştirenin kültürel düzeyi, uyaranla tepki arasındaki zaman ve tepkiyle pekiştirici arasındaki zaman, alışkanlık gücünü o-luşturan ortak etmenlerdir.
İlaçlara ya da uyuşturuculara duyulan bağımlılık da bir alışkanlıktır. Bir ilaca ya da uyuşturucuya alışmada genellikle ruhsal bir etken söz konusudur. Huzura kavuşmak, sıkıntıları ya da ağrıları gidermek için ilaçların kötü kullanımıyla (hekim öğütlerinin dışına çıkılarak, kendi yargısına ya da arkadaşların sözlerine göre ilaç alma) alışkanlıklar doğabilir. Ağrı gidericiler (amfitamin vb) gibi bazı ilaçlar içerdikleri’maddeler nedeniyle alışkanlığa yol açarlar. Canlı bir organizmanın ilaçlarla-olan etkileşimi de ilacın etkisini azaltarak, hastanın sürekli ilaç almasına (alışkanlığa) yol açabilir.
Alışkanlık yapıcı ilaç ve maddeler genellikle bilinci bulandırarak geçici bir .rahatlık duygusu uyandırırlar. Bu tür maddelerin bağımlıları alışık oldukları maddeleri (LSD, eroin vb) bulamadıkları zaman ruhsal ve fiziksel çöküntüye uğrarlar, krizler geçirirler. .
Alışkanlıkları engellemek için yasalar yoluyla önlemler yanında eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Tıp açısından bir alışkanın uzun süre psikolojik ve fiziksel bir tedaviyle iyileştirilebilmesi söz konusudur.
