Anadolu Medeniyetleri Hakkında Bilgi, Konu Özeti, Ödev Araştırması

Anadolu Medeniyetleri Hakkında Bilgi, Konu Özeti, Ödev Araştırması, Anadolu medeniyetleri nelerdir, kısaca detaylı bilgi,

 

ANADOLU MEDENİYETLERİ 

Anadolu’da ortaya çıkarılan eski yerleşim birimleri ve buluntulardan bu bölgede tarih öncesi devirlerde insanların yaşadığını göstermektedir.
M.O. II. bine kadar Anadolu belirli dönemlerde Mezopotamya medeniyetinden etkilenmiştir.

M.Ö. II. Binden M.Ö. VI. YY.’a Kadar Türkiye

A. Siyasi Durum

Hititler (M.O. II. Bin-M.O. VII. yy.):

* Muhtemelen Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya gelmişler ve Orta Anadolu’ya yerleşmişlerdir.
* Başkentleri Hatuttuşaş’tır.
* Güneydoğu Anadolu’yu da alarak Mezopo-tamya ile doğrudan ilişkiye girmişlerdir.

* Suriye’nin kuzeyinin egemenliği yüzünden – Mısırlılarla yapılan savaş sonucu tarihin bilinen ilk yazılı anlaşmasını (Kadeş M.Ö. 1280) yapmışlardır.

* Ege göçleri ile Anadolu’ya gelen kavimler ta-rafından yıkılmalarına karşı Güneydoğu Ana-dolu’da bir süre daha Geç Hitit şehir devletleri şeklinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bunlar Hitit kültürünün yok olmasını önlemişlerdir. M.Ö. VII. y.y.’da Asurlulara bağlanmışlardır.

Frigler (M.Ö. XII. yy. – M.Ö VII. yy.):

* Frigye Batı Anadolunun geniş bir kısmının M.Ö. 1000 yıllarındaki adıdır.
* Boğazlar yoluyla Anadolu’ya gelmişlerdir.
* Başkentleri Gordion’dur (Polatlı)
* Kimmerler tarafından yıkılmış, ardından Lidya egemenliğine girmişlerdir.

Lidyahlar (M.O. VII. yy. – M.O. VI. yy.):

* Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgenin ilk çağdaki adıdır.
* Başkentleri Sardes olan Lidyalılara Persler son vermişlerdir.

İyonlar (M.O. XII. yy. M.VI. yy.):

* Iyonya, İzmir ile B. Menderes nehirleri ara-sında kalan kıyı bölgesinin ilk çağdaki adıdır. Anadolu medeniyetleri
* M.Ö. XII. yy.da Yunanistan’a yapılan Dor İs-tilası sonucu burada yaşayan Akaların bir kısmının Anadolu’ya gelenleridir.

* Batı Anadolu kıyılarında Milet, Efes, İzmir Bodrum gibi önemli şehir devletleri şeklinde yaşamışlardır.
* Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında koloniler kurarak bu günkü birçok yerleşim biriminin temelini oluşturmuşlardır.
* M.Ö. VII. yy. da Lidya egemenliğine girmişler, Lidyalıların yıkılmasıyla da yeniden bağımsız olmuşlardır. M.Ö. VI. yy. sonlarına doğruda Perslerin saldırısına uğramışlardır.

Urartular (M.Ö. IX. yy. -M.Ö. VII. yy):

* Van Gölü çevresinde kurulmuştur.
* Başkentleri Tuşpa’dır.
* İran asıllı Med’ler tarafından yıkılmışlardır.

B. Kültür ve Medeniyet

a. Devlet Yönetimi:
* Devletlerin başında kral bulunuyordu. Kral, hem başkomutan hem de baş rahipti.
* Kralların yanında devlet işlerini yürüten kala-balık bir memur sınıfı ve asillerden oluşan danışma meclisleri vardı.
* Hititler’de önceleri feodal bir yönetim yapısı varken, eyaletlere prenslerin yerine valiler atanmasıyla, merkeziyetçi bir yapıya kavuş-muşlardır.
* İyonlar, şehir devletleri şeklinde varlıklarını sürdürmüşler ve bu şehir devletleri M.Ö. VI. yy.’da asillerin kurduğu oligarşik, son olarak da demokratik hükümetler tarafından idare edilmiştir.

b. Din ve İnanış:
* Anadolu’da çok tanrılı (Politeist) bir dini inanış mevcuttu. Anadolu medeniyetleri Hititler bütün Anadolu ve Ön Asya tanrılarını kutsal saymışlardır. (Teşup ve karısı Hepat en önemli tanrılarıdır). Hitit ülkesine “bin tanrıili” denilmiştir.
* Lidyalılar Kibele, Artemis, Zeus, Apollo gibi Yunan tanrılarına tapınışlardır.
* Ahiret inancı olan Urartular su kaynaklarını, dağları ve ağaçları kutsal saymışlardır. Baş tanrıları Haldi’dir.
* Anadolu toplulukları tanrılarına kurban keser ve onlara yiyecek, içecek ikram ederlerdi.
* Dini işleri yürüten rahipler sınıfı, Anadolu hal-kının Mısırlılar kadar dindar olmamasından dolayı fazla nüfuz kazanamamıştır.

 

c. Sosyal ve İktisadi Hayat:
* Halk genel olarak sınıflara ayrılmıştır. Anado¬lu topluluklarında Sümerlerden alıntı hukuk sistemi vardı.
* Hititlerde adalet mefhumu Eski Mezapotamya ve Mısırlılarda olduğu gibi güneşle sembolleş-tirilmiştir.
* Daimi bir ordu olmamakla birlikte eli silah tu¬tan her erkek savaş zamanı orduya katılırdı.
* Genel olarak ekonominin temeli tarım ve hay-vancılığa dayanmaktaydı.
* Başta Hitit olmak üzere Anadolu toplulukları dokumacılıkta ileri gitmişlerdir.
* Friglerde tiftik olarak bilinen keçi kılı doku-maları ile “Tapates’* adını taşıyan halı ve kilim üretimi yaygındı. Ayrıca Frigler at ve ka-tırlarıyla da ün yapmışlardır.
* Yeraltı kaynakları da ekonomide önemli bir yere sahipti. Özellikle Urartular maden işle-meciliğinde ileri giderek eski Ön Asya’nın gerçek maden ustaları olmuşlardır.
* Anadolu ile Suriye ve Mezopotamya arasında ihracat ve ithalat artmıştır.
* Lidyalılar M.Ö. 700’lerde ilk kez parayı kullanarak ticaret hayatına yeni bir boyut ka-zandırmışlardır.
* Batı Anadolu’dan Mezopotamya’nın doğusu¬na kadar uzanan (Sardes – Sus) “Kral yolu” Lidyalılarca geliştirilmiştir.
* İyonlar deniz ticaretine yönelerek Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında koloniler oluştur¬muşlar bu sayede zenginlemişlerdir. İyon şe¬hir devletlerinden Milletliler ilk kez kendi ad¬larına para bastırmışlardır.

d. Yazı, Dil ve Edebiyat:
* Hitit ve Urartular, Asur çivi yazısını kullan¬mışlar, Frig, Lidya ve İyonlar ise Fenike alfa¬besini kabul etmişlerdir. Yunanlılar ise bu al¬fabeyi geliştirmişlerdir.
* Hitit ve Lidyalılar, Hint – Avrupa dillerinden bi¬rini konuşuyorlardı. Urartular ise Kafkas dil grubuna akraba bir dil kullanmışlardır.
* Edebiyatta ileri giden Hititler kralların icraatla-rını ihtiva eden yıllıkları (Anallar) oluştur-muşlardır. Mezopotamya etkisinde masal ve * destanlar oluşturulmuştur. Gılgamış Destanı Hintçeye çevrilmiş ayrıca Kumarbi Destanı kaleme alınmıştır.
* Frigyalılar ise hayvan öykülerinin yaratıcısı olmuşlardır.

e. Bilim ve Sanat:
* Bilim faaliyetleri İyonlarda en yüksek nokta¬ya ulaşmıştır. Özgür düşüncenin varlığı felse¬fenin doğmasını da sağlamıştır. Tales, Pisa-gor, Anaksimenes önemli filozoflarıdır. İyon¬larda ileri düzeydeki bilim faaliyetlerinde, zen¬ginliğin (Tüm yolların bitiş noktasında olma¬sı) ve uygun coğrafik konumun etkisi büyüktür.
* İyon filozoflarından, Tales güneş tutulmasıyla ilgili Pisagor, dünyanın yuvarlaklığı ile ilgili; Anaksimenes, her şeyin havadan geldiği ile ilgili, çalışmalar yapmışlardır.
* Anadolu topluluklarında kabartma sanatı ge-lişmiştir. Hititler tanrı kabartmaları yapmışlar¬dır (Boğazköy – Yazılıkaya).
* Urartular kaleler, kanallar ve bendler yapmış-lardır. Van Toprakkale, Çavuştepe, Patnos ve Kayalıdere Urartulardan kalma önemli kaleleridir.

YORUM: Coğrafi özelliğinden dolayı Anadolu, bir çok değişik topluluğun göç ve istila alanı olmuştur. Bu topluluklardan bazıları yaşadıkları bölgelerin o dönemlerdeki isimleriyle anılmışlardır.

YORUM: Anadolu’da kurulan ilk krallıklarda danışma meclislerin bulunması yönetimde halkın gözardı edilmediğini gösterir. Hatta iyon şehir devletlerinde ilkel nitelikli de olsa demokratik yönetimler oluşturulmuştur.

– YORUM: Çok tanrılı din anlayışının hakim olduğu Anadolu’da özellikle Hititler’in kendi dinlerinden başka bütün inançları kutsal saymaları dini hoşgörüyü gösterir.

Urartularda mezarların oda ve ev biçiminde olması bunların ahiret inancına sahip olduklarını ortaya koymaktadır.

YORUM: Anadolu’da rahiplerin prenslerden atanması bu mesleğe verilen önemi gösterir. Fakat rahipler Mısır’dakiler kadar halk üzerinde nüfuz kazanamamışlardır. Bu durum Anadolu halkının Mısırlılara göre daha az dindar olmasıyla ilgili olduğu gibi, kral ve ailesinin Mısır’daki gibi tanrısal özellik taşımamasıyla ilgilidir.

YORUM: Anadolu’da hüküm sürmüş olan toplulukların ekonomik faaliyetleri üzerinde coğrafi durum etkili olmuştur. Mesela Hitit, Firig, Urartu ve Lidyalılar; tarım, hayvancılık ve el sanatlarında ileri gitmişlerdir. Ayrıca Lidyalılar; kara, İyonlar deniz ticaretini geliştirmişlerdir.

YORUM: Anadolu’daki hukuk kurallarının Sü¬mer hukukundan etkilendiği anlaşılmaktadır. Özel¬likle Hititlerde pek çok suçun cezasının tazminat olarak ödenmesi ve ölüm cezasını nadiren uygu¬lanması insan yaşamına verilen önemi gösterir.

YORUM: Anadolu’ya ait bazı eşyaların Mezopo-tamya’da, Mezopotamya’ya ait eşyaların da Anadolu’da görülmesi iki bölge arasında ilişkinin geliştiğini gösterir.

YORUM: Anadolu’da yollar oluşturulmasına önem verilmesi, Lidyalıların madeni para kullanmaya başlamaları ve kral yolunu geliştirilmeleri, İyonların ticari amaçlı koloniler meydana getirmeleri gibi etken¬ler ekonomik hayatın gelişmesinde etkili olmuştur.

M.Ö. VI. Binden YY. M.S. XI. YY.’a Kadar Türkiye Persler Dönemi (M.Ö. VI. yy. – M.Ö. IV. yy.):

M.O. VII. yy.’ dan itibaren Anadolu’yu istilaya başlayan Persler, en son İyon şehir devletle¬rini de hakimiyetine alarak bir süre Anadolu da varlık göstermişlerdir.

Medler gibi Persler.de İran kökenlidir. Orta Anadolu’ya kadar genişlemiş olan Medleri yı-karak İran’da yönetimi ele geçiren Persler, Lidyalıların varlığına son verdikten sonra Anadolu’ya egemen olmuşlardır.

YORUM: M.O. 543 – M.Ö. 333 yılları arası Anadolu’ya egemen olan Persler Anadolu uygarlığından geri oldukları için Anadoluda fazla bir kültürel varlık gösterememişlerdir.

İskender İmparatorluğu Dönemi (M.Ö. IV. yy.):

* Makedonya kralı II. Filipin “Helen Birliği”ni kurmasından sonra yapacağı Asya seferine ömrü yetmemiş, fakat bu seferi oğlu İskender gerçekleştirmiştir (Anadoluyu ve İyon şehirle¬rini ele geçiren Perslere karşı).
* Çanakkale Boğazı’mndan Anadolu’ya geçen İskender, Persleri sırayla Granikos, İssos ve Gavgamela savaşlarında mağlup ederek Ana-dolu, Suriye, Mısır ve İran’ı fethedip Hindistan ve Afganistan’a kadar ilerlemiştir.
* Büyük bir imparatorluk kuran İskenderin varis bırakmadan ani ölümü üzerine imparatorluğu parçalanmıştır.
* Mısır’da Ptolemeler, Trakya’dan Hindistan’a kadar Selevkoslar, Makedonya’da Antigonitler krallıkları kurulmuştur. Bunlardan yalnız Ma-kedonya milli bir devlet olmuştur.
* Selevkosların parçalanması üzerine Anado lu’da Bitinya, Pontus, Kapatokya ve Bergama Krallılıkları kurulmuştur. Bergamalılar ilk kez Parşömen kağıdını icat etmişlerdir. Tıp ala-nında büyük gelişme göstermişlerdir

* Büyük İskender’in doğu seferi sırasında bir çok Yunanlının doğuya gitmesi Yunan kültü¬rünün doğu kültüründen etkilenmesi, sonucu Helenistik kültür ortaya çıkmıştır. Helenistlik kültür IV. yy. ‘dan itibaren Anadolu, Suriye ve Mısır’da etkisini sürdürmüştür.

Roma İmparatorluğu Dönemi:

* M.Ö. 753’de kurulan Roma krallığı M.Ö. VI. yy. da Cumhuriyet yönetimine geçmiştir.
* Cumhuriyet döneminde Makedonya, Anadolu, Suriye ve Mısır zapt edilmiştir.
* 313’de Milano Fermanı ile Hristiyanlık, ser-best, 381’de de Roma’nın resmi dini olmuştur.
* 395’de Doğu (Bizans) ve Batı olmak üzere iki-ye ayrılmıştır.
* Kavimler Göçü sonrası Batı Roma yıkılmış, Başkenti İstanbul olan Doğu Roma (Bizans) ise bütün Orta Çağ boyunca ihtiyatlı bir po¬litika ile varlığını sürdürmüştür.
* Romalılar Anadolu’da, köprüler yollar yaparak mekan birliğini sağlamışlardır. Ayrıca su yol¬ları ve kemerleri günümüze kadar ulaşan ka-lıntılarıdır. Bunların en önemlileri İstanbul’daki Valens su kemeri (Bozdoğan kemeri) ile Çemberlitaş, Ankara’da Ogüst Mabedi ile Roma Hamamı’dır. Ayrıca Ankara, Elmadağ su yolu, belirli yerlerde şehir meclisi binası, tiyatro En önemlisi Aspendos ve tapınaklar yapılmıştır.

Bizans İmparatorluğu Dönemi:

* Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra başkenti İstanbul olarak varlığını sür-dürmüş olan Doğu Roma İmparatorluğu’dur.
* On iki kral sülalesinin hüküm sürdüğü Bi-zans’ın en parlak dönemi Jüstinianos za-manıdır. Akdeniz Bizans gölü haline gelmiştir. Ayasofya kilisesinin yapılması, Roma huku-kunun ihyası Jüstinianos zamanı gelişmelerin dendir.
* Bizans döneminde; İstanbul’da Ayasofya, Aya İrini, Hora, Sergios ve Bakus kiliseleri, Binbirdirek ve Yerebatan sarnıçları meyda¬na getirilen yapıtlardandır.
* Bizans Helenistik kültürden yararlanmış
dolayısıyla Avrupa’nın diğer bölgelerine göre Orta Çağ boyunca daha ileri bir uygarlık se-viyesinde olmuştur.

* 1453’te Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fet-hiyle son bulmuştur.