Anadolu’da Eski Halk Takvimi diye bilinen eskiden insanların kullandığı bir takvim var. Bu takvime göre işler ilerlerdi, Bu takvime göre ayların kendi içinde başka bir adı vardı. Halk takvimi diye bilinen takvimde, her ayı farklı bir şekilde bilinir, yıl ikiye hızır ve kasım olmak üzere 2 ye bölünür, hava olayları da farklı şekillerde adlandırılır ve tahmin edilirdi.
Eskiden teknoloji yoktu, teknolojinin getirdiği meteoroloji yani hava tahminleri sistemi hiç yoktu, insanlar kendilerince farklı çılarımlarda bulunur örneğin kurbaların hepsinin bağırmasını yağmurun yağacağı şeklinde yorarlardı. Bu bilgiler birikti ve Anadolu’da eskiden insanların kullandıkları Halk Takvimi adında bir takvimi ortaya çıkardı, insanlar bu takvimi uzun yıllar kullandı, ve ekinlerini, buğdaylarını bu takvime göre ekti, biçti, işledi.
Şimdi Anadolu’da eskiden atalarımızın kullandığı bu halk takvimine daha yakından bir göz atalım.
AYLAR
14 Mart – 13 Nisan
Döl Dökümü , Kuzu Ayı, Yazbaşı
14 Nisan – 13 Mayıs
Abrul, Yağmur Ayı
14 Mayıs – 13 Haziran
Çiçek Ayı, Tut (dut) Ayı
14 Haziran – 13 Temmuz
Yayla Ayı, Kirez Ayı
14 Temmuz – 13 Ağustos
Kotan Ayı, Orak Ayı
14 Ağustos – 13 Eylül
Biçim Ayı, Çürük Ay (Ekinlerin biçilme zamanıdır. Yağmur çok yağarsa ekin (buğday) sapları höbeklerde çok kalır ve çürür. Bu nedenle bu aya “Çürük Ayı” da denir.)
14 Eylül – 13 Ekim
İlkgüz, Harman Ayı, Böğrüm Ay
14 Ekim – 13 Kasım
Ortagüz, Değirmen Ayı, Sulta Ay
14 Kasım – 13 Aralık
Songüz, Koç Ayı
14 Aralık – 13 Ocak
Karakış, Nahır-Kovan
14 Ocak – 13 Şubat
Zemheri, Don Ayı
14 Şubat – 13 Mart
Gücük
YIL İKİYE BÖLÜNÜRDÜ
Kasım günleri, 8 Kasımda başlayıp 5 Mayısta sona erer ve 179 gün sürer.
Hızır günleri, 6 Mayıs ile 7 Kasım arasındaki 186 gündür.
HALK TAKVİMİ HAVA OLAYLARI
Bir de sayılı soğukların, fırtınaların saptandığı günler vardır.
Gücük Yedisi :
Şiddetli kışlar görülür. Miladi 20 Şubat’a denk gelir.
Cemre :
Cemre ateş koru anlamına gelir. Havanın, suyun ve toprağın ısınması, doğanın canlanması demektir.
Gücük ayının 7.günü (20 Şubat) havaya,
Gücük ayının 14. günü (27 Şubat) suya,
Gücük ayının 21. günü (6 mart) toprağa düşer.
Bede Yel(Vade Yeli) :
18-21 Gücük (3-6 Mart) arasında dört gün güneyden (kıble) eser.
Kocakarı Soğukları (Berd el-acuz) :
Gücük ayının 26. günü ile Mart ayının 4. günleri (11-17 mart) arasında devam eden fırtınadır.
Mart Dokuzu :
Mart ayının 9. günüdür (22 mart) . Bu günde bahar başlar. Ancak bazı yıllar şiddetli fırtınalar görülebilir.
Martın İki Dokuzu:
Mart 18 (31 Mart). Fırtınalı geçebilir. Aldatıcı bir hava vardır.
Abrul Beşi :
Aprul ayının 1-5’i (nisan 14-18) arası yağmur yağar. Abrul ayının 5. gününde (18 nisan) çok şiddetli soğuk olur.
Sittei sevir :
Miladi 20 Nisanda başlayan 5 gün süren soğuklar.
Hıdrellez:
Abrul’un 23. günü ( 6 Mayıs). Kış mevsiminin geride kalışı, yazın başlangıcı, tabiatın canlanışıdır. Aynı zamanda bolluk, bereket, dileklerinin kabul edileceği Hızır ile İlyasın buluştuğu gün olarak da inanılır. Hızır Aleyiselam karayı, İlyas Aleyiselam da denizi temsil eder.
Eyyam-ı Bahur:
En sıcak günler. Ağustos ayının 1. günü başlar 8 Ağustosa dek sürer.
Ayrıca Ekim ayı içinde pastırma yazı denen ılık günler vardır.
Sayılı fırtınalar da şunlardır:
Kozkavuran fırtınası (23 Mart),
Çaylak fırtınası (25 Mart),
Kırlangıç fırtınası (7 Nisan),
Filiz koparan fırtınası (16 Mayıs),
Ülker fırtınası (21 Mayıs),
Filizkıran fırtınası (3 Haziran),
Gün dönümü fırtınası (21 Haziran),
Çardak dönümü fırtınası (8 Temmuz),
Kara erik fırtınası (25 Temmuz),
Mihrican fırtınası (28 Ağustos),
Mercan fırtınası (31 Ağustos),
Turna geçimi fırtınası (30 Eylül),
Kuş geçimi fırtınası (2 Ekim),
Koç katımı fırtınası (5 Ekim),
Yaprak dökümü fırtınası (ll Ekim),
Meryem Ana fırtınası (14 Ekim),
Bağ bozumu fırtınası (19 Ekim),
Balık fırtınası (27 Ekim).
ESKİDEN HAVA TAHMİNİ NASIL YAPILIRDI?
