C vitamini veya askorbik asit, skorbüt hastalığına tedavi bulmak için yüzyıllar süren araştırmalar sırasında keşfedilmiştir. Askorbik ismi “anti-scurvy” (skorbüt’e karşı) anlamnına gelmektedir ve bu hastalığı tedavi ettiği için konulmuştur.
Askorbik asit, suda eritilebilen ve birçok görevi olan bir vitamindir. Çoğu hayvanlar ve bitkiler, kendi C vitaminlerini glikozdan üretebilirler. İnsanlar, bazı meyve yarasaları, hint domuzu ve insan benzeri primatlar C vitamini üretemediklerinden bunu besinlerden almak zorundadırlar.
Bütün taze sebze, meyve ve etler bir miktar C vitamini içerir. Ancak C vitamini ısıya hassas olduğundan pişirme esnasında hızla bozulur.
Yoğunluğu 1.65 g/cm3 , 189ºC’de erir ve 192ºC’de bozulmaya başlar.
Bazı Meyve ve Sebzelerin Askorbik Asit İçerikleri:
Askorbik Asit ..(mg/100g…Askorbik Asit (mg/100g)
Erik
3 Havuç 6
Elma 6 Eski Patates
8
Şeftali 7 Bezelye 25
Muz 11 Yeni Patates
30
Ananas 25 Kabak 40
Domates 25 Karnıbahar 60
Narenciye 50 Brokoli 110
Çilek 60 Yaban Turbu
120
Kuş Üzümü
200 Tatlı Kırmızı Biber
140
Kuşburnu 1000 Maydanoz 150
C vitamininin yararları:
Demir emilimini artırır.
Vücuda giren virüslerin hareketliliğini azaltır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Yaraların kapanmasını sağlayan enzimlerin oluşumunda etkilidir.
Demir, kalsiyum, A, B, E vitaminlerinin vücutta daha iyi kullanılmalarını sağlar.
Damar içi hücrelerin yapısını koruyarak, koroner kalp hastalığı oluşum riskini azaltır.
Güneş ve çok güçlü ışıklara karşı gözlerimizi koruyarak, katarakt oluşumunu geciktirir.
Kanserle savaşta en etkin maddelerden biridir.
Kılcal damar yapısını kuvvetlendirir.
C vitamini yetersizliğinde oluşan rahatsızlıklar:
Enfeksiyonlara karşı direncin azalması
İştah azalması
Yaraların iyileşmesinde gecikme
Diş eti şişmesi ve kanaması
Kansızlık
Yorgunluk
Eklemlerde şişmeler
Ateş
Skorbüt hastalığı
Kullanım Alanları:
Askorbik asit oksijen tutma özelliğine sahip olması nedeniyle, antioksidan olarak kullanılır. Yağların ve yağlı besinlerin uzun süre saklanabilmesi, beyaz renkteki sebze ve meyvelerin kararmasının önlenmesi için kullanılır.
Ayrıca çabuk soğutularak dondurulmuş meyveler, erime sırasında doğal renk ve kokularını yitirir. Dondurulmadan hemen önce, bu meyvelere saf askorbik asit katılarak, bu sakıncalar önlenebilmektedir. Bu işlem sonucunda, oksijen askorbik asit tarafından tutulur ve istenmeyen değişiklikleri yapamaz. Bu şekilde dondurulmuş kayısı, şeftali, elma, üzüm, muz, armut, ananas gibi meyvelerde, 25 yılı aşkın bir süredir askorbik asit, antioksidan olarak kullanılır.
Bunun dışında askorbik asit birçok preparatta, besin ve içeceklerin vitamince zenginleştirilmesinde kullanılır.
C vitamini, asitli ortamda meyve suyu üretimi sırasında oldukça kararlıdır. Bu kararlılık sitrat ve flavanoid etkisiyle güçlendirilir.
Et ürünlerinde, iyi kalitede pembe renk için gerekli olan nitrit konsantrasyonunu azaltmak için, indirgen olarak kullanılır ve modern ekmek üretiminde lezzet arttırıcı olarak kullanılır.
Tüketim Dozu:
C vitamini alındıktan en az iki saat sonra, ince bağırsak tarafından emilir.
Günlük tüketim miktarı 100 mg ile 150 mg arasında olduğunda, vücut tarafından yüzde 75’i emilirken, alınan miktar 1000 mg’a çıktığında sadece yüzde 50 kadarı emilebilmektedir. C vitamini yüksek dozda tüketildiğinde, B vitaminini azaltmakta ve bazı toksik etki yapan vücutlarda böbrek taşı oluşmasına neden olmaktadır.
Günlük C vitamini alım miktarı sigara içenlerde normal insanın iki katı kadar olmalıdır.
Hamileler ve sporcular da, günlük dozun üzerinde C vitamini kullanabilir.
Yetişkinlerde günlük kullanım miktarı, 75 mg ile 100 mg arasında yeterlidir.
Sporcular, günlük doz olarak, 250 mg ile 500 mg arasında kullanabilir.
C vitamini diğer vitaminler ile kıyaslandığında, çok dayanıksızdır. Bu yüzden tüketim öncesi gıda maddelerinin hazırlanması sırasında, titiz davranmak gereklidir. Doğal yolla alınan C vitamini emilimi, saf olarak alınan vitaminden daha fazladır.
