D) EKONOMİİK ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
Kurtuluş Savaşımız ve onun öncesindeki savaşlar zinciri, kapitülasyonlar, Anadolu’nun belini ekonomi açısından bükmüştü. Siyasi bağımsızlık için mücadele verildiği kadar ekonomik alanında da mücadele verildi. Hatta Lozan Antlaşması olmadan önce İzmir iktisat kongresi toplanmıştır ki bu da TBMM’nin bu konuya ne kadar değer verdiğini gösterir.
1- İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923)
Milli ekonominin ilk adımını teşkil etmektedir. Şu kararlar alındı.
• Yerli kaynaklara dayalı ulusal endüstri kurulmalıdır.
• Özel teşebbüsü teşvik edecek kredileri verecek olan bankalar kurulmalıdır.
• Atölye üretiminden fabrika üretimine geçilmelidir.
• Devlet özel sektörün gücünü aşan ekonomik faaliyetleri üstlenmelidir.
• Yabancıların kurdukları tekellerden kaçınmalıdır.
İşçi haklarını göz önünde tutmalıdır, işçilere sendika kurma hakkı verilmelidir.
Kongreye katılan temsilciler, vergi sistemi, kredi kurumlarının ıslahı, demiryolu, ulaşım sorunlarının çözümlenmesi, toprak reformunun ıslahı, tarımın modrnize edilmesi, yer altı kaynaklarının tespiti ve işletmeye açılması, ticaret ve gümrük işlerini düzenleyecek yeni yasaların çıkarılması konularında görüş ve isteklerini bildirmişlerdir.
1923 – 1933 yılları arasında bu istek ve tedbirler konusunda yapılan çalışmalar
a) Tarım alanında
Aşar vergisi kaldırıldı (1925). Ziraat Bankası çiftçiye kredi vermekle görevlendirildi. Tarım konusunda çiftçiye rehber olacak elemanların yetiştirilmesi için Ziraat Yüksek Enstitüsü kuruldu. Makineli tarım özendirildi. Topraksız köylüye toprak verecek toprak reformu çıkarıldı (1929). Başarısız olundu.
b) Sanayi alanında
– 1926 da Teşvik-i Sanayii Kanunu çıkarıldı. 1929’daki dünya ekonomik buhranı sebebiyle başarısız olundu.
– 1933 de beş yıllık kalkınma planı hazırlanarak ekonomide planlı döneme geçildi.
– Önceden açılan Uşak şeker fabrikasının yanı sıra Kayseri, Malatya ve Bursa’da tekstil, Beykoz da deri, Paşabahçe de cam, İzmit’te kağıt fabrikaları açıldı.
– 1931’de Ağır sanayiye geçirilerek Karabük Demir – Çelik fabrikaları kuruldu.
– M.T.A ve Etibank’ın kurulmasıyla, maden, petrol arama ve işletmeleri çalışmaları hızlandı.
c) Ticaret alanında
– Tüccara kredi vermek maksadıyla Türkiye İş Bankası kuruldu. Ticaret özendirildi.
– 1926 da kabotaj kanunu çıkarıldı. Bu kanunla denizlerimiz de gemi işletme, avlanma vs.. Türkiye ait olduğu belirtildi. Ulaştırma, DDY karayolları, deniz yolları, bayındırlık gibi alanlarda da mili hakimiyeti ve bütünlüğü sağlayacak gelişmelere önem vermiştir.
d) Sağlık alanında ise halkçılık ilkesi doğrultusunda önemli adımlar atıldı. Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlık alanındaki en büyük sıkıntı olan sıtma ve verem hastalıklarına karşı etkin mücadele etmek için hastaneler yapıldı
