BAROMETRE, atmosfer basıncını ölçmeye yarayan aygıt. İlk kez Toricelli’nin (1608-1647) yaptığı aygıt 90 cm uzunluğunda bir ucu kapalı cam bir boru ve küçük bir hazneden oluşuyordu. Cam boru tamamen cıva ile doldurulup ters çevrilerek içinde yine cıva bulunan bir hazneye daldırıldığında borudaki cıva bir miktar boşalır basıncıyla dengeye geldiği düzeyde durur. Bu düzey olağan koşullarda ve deniz düzeyinde 76 cm’dir. Boşalan kesimde ise barometre boşluğu denilen mutlak vakum (boşluk) oluşur. Bu düzenek havanın vakuma göre mutlak basıncını verir.
Günümüzde de barometrelerin düzenekleri temel olarak aynı ilkeye dayanır. Çok duyarlı ölçümlerde basıncın doğrudan okunması yeterli değildir; barometrenin kullanıldığı enleme göre yerçekimi ivmesindeki değişim, sıcaklık ve genleşme göz önüne alınarak uygun düzeltmeler yapılmalıdır.
Barometrelerin yapılan çeşitlidir. En çok kullanılanlardan cıva çanağı iki parçalı olan Fortin Barometresi kullanım alanına uygun olarak taşınmasına olanak veren aygıtlarla da donatılmıştır. Cıvalı tiplerin bir başka türü olan sifonlu barometrelerde hazne yoktur ve cam boru U biçiminde yukarı doğum kıvnlmıştır. Bir başka barometre çeşidi de madeni ya da aneroid adı verilen barometrelerdir. Bunlarda alt ve üst yüzeyleri dairesel yivlenmiş ince madeni tabakalarla hava geçilmeyecek biçimde kapatılmış küçük yuvarlak bir kutu vardır. Kutunun havası tamamen alınmış oliıp yüzeyleri içe
çökmemesi için yaylarla desteklenmiştir. Hava başmandaki artma etkisiyle kutu yüzeyi içine çöker, basmçta azalma olursa yayların gücüyle dışarı doğru çıkar. Yüzeydeki bu değişmeler, büyülten kaldıraçlı bir düzenek ve gösterge yardımıyla uygun derecelendirilmiş bir kadrana aktarılır. Madeni barometrelerin bir başka çeşidinde ise kutunun yerini hele-zonik yuvarlanmış ve havası boşaltılmış bir boru almıştır. Cıvalı barometreler kırılmaya yatkın olduklarından kulanışsız-dırlar. Madeni barometrelerde kırılma korkusu yoksa da mutlak basıncın duyarlı ölçümü için kullanışlı değlidirler ve sık sık cıvalı bir barometreyle karşılaştırılarak düzeltilmeleri gerekir. Uygulamada barometreler milimetre ya da inç birimine göre derecelendirilirler; meteorolojik amaçlarla yapılanlar bar birimine göre derecelendirilir.
