CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
Dünyada üç milyondan fazla canlı çeşidi bulunmaktadır. Bunların çok azı tanımlanabilmiştir. Canlıları; akrabalık, benzerlik ve farklılıklarına göre düzenlemeye sınıflandırma adı verilir.
1. Ampirik Sınıflandırma:
• Canlılar yaşadıkları ortama ve dış görünüşlerine göre sınıflandırılır.
• Nitel gözlemler ve analog organlara bakılır.
• Bilimsel olmadığı için kullanılmaz.
2. Flogenetik (Doğal) Sınıflandırma:
Canlıların çeşitli faktörleri göz önüne alınarak yapılan bilimsel sistematiktir.
a. Anatomik Benzerlikler:
Canlılardaki embriyolojik gelişim esnasında hücreler belli görevleri yapmak üzere farklı lası rlar. Ortak hayatsal olaylarda ortak organları meydana getirir.
Bunlar:
Homolog Organlar:
• Anatomik yapıları aynı görevleri farklı olan organlardır.
• İki canlı arasında ne kadar çok homolog organ varsa sistematikte bu iki canlı birbirlerine o derece yakın akrabadır.
• örneğin: Kuşun kanadı, insanın kolu, fokun yüz¬geci gibi.
Analog Organlar:
• Anatomik yapıları farklı gördüğü işler aynı olan organlardır.
• İki canlı arasında ne kadar çok analog organ varsa bu iki canlı birbirine o kadar uzak akrabadır.
• Örneğin: İnsanın ayağı ile sineğin ayağı
b. Serolojik Benzerlikler:
Canlının proteinleri antijen ihtiva eder. Yabancı proteine karşı kanında antikor oluşturur. Alıcının antikorları ile vericinin antijenleri arasında kimyasal bir reaksiyonla aglütinasyon (çökelme) meydana gelir. Pıhtının miktarı ve pıhtılaşma süresi iki canlı arasındaki akrabalık derecesini belirler.
c. Protein Benzerlikleri:
Tüm canlıların ortak yapılarından biri de proteinlerdir. Proteinleri bir birinden ayıran en önemli özellik ise amino asitlerin sıra ve sayısıdır. İki canlı arasındaki amino asit sıralanışı ne kadar aynı olursa o iki canlının akrabalık derecesi fazladır.
d. Evrimsel Benzerlikler:
Karada yaşayan hayvanlarda embriyo gelişimleri sırasında solungaç yarıkları bulunur. Bu durum, karada yaşayan hayvanların atasının bir vakitler suda yaşadığını gösterir.
e. Üreme ve Gelişme Benzerlikleri:
Canlılardaki üreme olayı;
Mitoz -» Mayoz —> Döllenme
Eşeysiz üreme —> Metagenez -» Eşeyli üreme şeklindedir. Monoploit evre azaldıkça evrimleşme artar. Ontogeni flogeniyi takip eder. Memeli embriyolarının döl yatağında geçirdiği değişiklikleri (ontogeni), aynı canlının atasının evrimi sırasında geçirdiği değişiklikleri (flogeni) kısa sürede taklit eder. Yani:
Suda yaşam -> Evrimleşme -» Karada yaşam.
Embriyoda İlk Görülen Özellikler:
Alem öz. —> Şube öz. -> Sınıf öz. -> Takım öz.
Canlıların Sınıflandırılmasından Ölçüt Faktörler
1. Hücresel organizasyon.
2. Embriyo tabakalarının bulunuşu.
3. Segmentlerin bulunuşu.
4. İskeletin bulunuşu ve konumu.
5. Azotlu boşaltım maddelerinin benzerliği.
6. Sistemlerin benzerliği.
7. DNA’daki baz dizilişi.
8. Vücut simetrisi.
9. Yüzgeç, kol, kanat, anten gibi yapılar.
10. Vücut boşluğu tipleri.
