Abdülhamit şehzadeliği döneminde amcası Abdülaziz ve ağabeyi V. Murat’ın yanında bulunarak tanzimatın iyi-kötü yanlarını ve birçok entrikaları öğrenmiştir. Bu çerçevede Abdülazizin Murat tarafından nasıl tahttan indirildiğini de öğrenmiştir. Meşrutiyet yanlıları tarafaından tahta çıkması desteklenmiştir. Abdülhamit’in Kanun-i Esasi’yi ve meşrutiyeti ilan edecekleri yönünde söz almışlardır.
-Dönemin sadrazamı meşrutiyet yanlısı Mithat paşa ve onun sadrazam olmasından kısa bir süre sonra 23 Aralık 1876’da Kanun-i Esasi ilan olunuyor ve meşrutiyet ilan ediliyor.
-Yeni yönetim gereği seçim yoluyla meclis-i mebusan ve atama yoluyla ise ayanlar meclisi olışturulacaktı bu iki meclisin bir araya gelmesiyle ise Meclis-i Umumi oluşacaktı.
-Kanun verme yetkisi 3 mercide toplanmıştır.
1)Heyet-i Ayan > Padişah belirliyor.
2) Heyet-i Mebusan
3) Bakanlar Kurulu > Padişah belirliyor.
-Bir kanun tasarısı ilk olarak sadrazama gidiyor. Daha sonra padişah geliyor. Padişah görüşmesi için Şura-ı Devlet’e tasarıyı gönderiyor. Yine tasarı görüşülmek üzere meclise gidiyor ve burada ilk olarak heyet-i mebusanda tasarı görüşüyor. Görüşülmek için daha sonra padişahın atadığı heyet-i ayana gönderiliyor. Son olarakta onay için tasarı tekrar padişaha geri geliyor. Yürütmede etkili olan padişah yasamada da etkilidir.
Aynı zamanda görüşülen bu tasarı için padişahın mutlak veto yetkisi de bulunmaktadır. Buradan anlaşılıyor ki meclisin kanun çıkarmada net bir işlevi yoktur.
-Kanun-i Esasi Fransa ve Belçika anayasalarından esinlenerek hazırlanmış bir anayasadır.
Anayasa’da; -Resmi dil Türkçe, din islamdır.
-Bakanların atanması ve azli padişaha aittir.
-Heyet-i Vükela padişaha karşı sorumludur.. Şeklinde maddeler yer alıyor.
Ayrıca 13. Madde özellikle dikkat çekmektedir ki padişahın görevini tehdit edecek kimseler sürgüne gönderilecektir şeklindedir.
-Meşrutiyetin ilanıyla modern anlamda sınırlı bir iktidar kavramı Osmanlı’ya dahil olmaktadır. Aynı zamanda Osmanlı’nın parçalanmasını engellemek ve Avrupalı devletlerin içilerine karışmasını önleyeceği düşüncesiyle müslim ve gayrimüslim tebaada da büyük bir ilgiyle karşılanmıştır. Mithat Paşa bu yönde kahraman olarak görülmekteydi.
-Fakat Genç Osmanlılar Mithat Paşa’nın sadrazamlıktan azledilmesini istiyorlardı. Çünkü kanun-u Esasi hem istedikleri gibi çıkmamıştı hem de Mithat Paşa2nın halk nezdinde hürriyet ve meşrutiyet kahramanı olarak görülmesi onları kızdırıyordu. Dış güçlerin de desteğini alan II. Abdülhamit’in Mithat paşa aleyhine harekete geçmesine sebep oldular ve sonunda Mithat Paşa Avrupa’ya sürüldü. Bu sürgünle Kanun-i Esasinin 13. Maddesine ilk olarak kendisi kurban gitmiş olmuştu.
-Meclis, 1877 -78 Osmanlı Rus savaşının kaybedilmesi sonucu II. Meşrutiyet’e kadar kapatıldı.
Aynı zamanda meclise bundan önce İntihab-ı Mebusan kanunu adıyla bir teklif sunulmuştur. Tasarı meclis-i Mebusandan meclis-i ayan’a gitmiştir. Fakat kanunlaşmamıştır. Bunun üzerine padişah meclisi askıya almış ve II. Meşrutiyete kadar kapatılmıştır.
