İshal günlük yaşamımızda sıkça karşılaşılan ve birhayli sıkıntı verici bir durumdur, ishal olan kişi gün içinde oldudkça fazla sıkıntılarla karşılaşmakta ve yaşamını olumsuz etkilemektedir.
İshal neden olur ? ve ishal yapan yiyeceklerden bahsedeceğiz bu yazıda sizlere, öncelikle yaz aylarında ishal daha fazla görülür, bunun sebebi yaz aylarında sıkça sıcaktan bozulmaya yüz tutmuş yiyecekler olabilir, zaman zaman yiyecekleri iyi yıkamamak da ishal yapabilir.
İshal olmak kişinin gıdalara verdiği reaksiyonla da doğrudan ilgilidir, sindirim sistemi hassaslığı da ishal olmaya yol açabilir.
Yiyecekler haricinde sigara kullanımı ve alkol tüketimi de ishalle doğrudan ilgili olduğu bilinmektedir.
İshal eğer sürekli yaşıyorsanız ve hiç geçmiyorsa kesinlikle hemen doktora başvurmalısınız, çünkü normal ishal olan bir kişi örneğin karpuz yediyse ishal olduysa 1 gün içinde geçmesi gerekir, eğer geçmiyorsa ve sürekli devam ediyorsa kesinlikle hemen bir hekime başvurmanız gerekir.
Bazen ishalin geçmesini beklemeden de doktora başvurmak gerekir, gıda zehirlenmesi gibi durumlar olabilir, o yüzden ishal olan kişi hemen doktora gitmesinde fayda vardır.
İshal olan kişide görülenler fazla su kaybettiği için aşırı halsizlik , ileri durumlarda bayılma ve ölümle sonuçlanacak kadar dehidratasyon, bir diğer önemli nokta ise besinlerin ishal dolayısıyla fazla iyi sindirilmemesinden kaynaklanan mineral ve vitamin kaybı, ishal olan birinde diğer faktörler de vardır, bunlar mide krampları, şişkinlik, mide bulantısı, sık sık tuvalete gitme gibi durumlar sayılabilir.
İshal Yapan Yiyecekler
Tamam da ! Hangi yiyecekler ishal yapar ? söyleyin de yemeyelim ! diyebilirsiniz, bunları buradan bizim size söylememiz yanlış olur, örneğin yaz aylarında bazı karpuzlar beni ishal yapıyor ama bu herkesde aynı olacak diye birşey yok, benim bünyem ve sindirim sistemim ona reaksiyon veriyor, ancak sizin bünyeniz vermeyebilir, karpuzdan aynı aileden sadece ben ishal olmaktayım : ) ufak bir örnekti..
Hayır ben illa ki ishal yapan başlıca yiyecekleri öğrenecem diye meraklıysanız, hemen size bazı başlıca yiyeceklerden bahsedeyim.
Acı Biber: Metabolizmayı hızlandıran “capsaicin” adlı bileşen ishal nedenleri arasındadır.
Yapay Yağlar: patates cipsinde kullanılan yapay yağ “Olestra” ishale yol açabilir.
Yapay Şekerler: Aşırı gazın nedenleri arasında da bulunan “sorbitol” ve “mannitol” gibi tatlandırıcılar sindirilemediği için ishale neden olabilir.
Kafein: Kafein bağırsak hareketini arttırarak kasılmalara ve ishale neden olabilir.
Suda Çözünmeyen Besin Lifi: Uzmanların sağlıklı bir sindirim için tavsiye ettiği besin ögeleri arasında yer alan lif, bazı durumlarda ishale neden olabilmektedir.
Alkol: Tüm sindirim sistemini olumsuz yönde etkileyen alkol, vücudun aşırı su kaybetmesine de yol açtığı için, vücuda çifte zarar vermektedir.
İshalin Diğer Nedenleri
Gıda Hassasiyeti: İshal, bazı yiyeceklerin vücudunuz tarafından tam olarak sindirilememesinden kaynaklanıyor olabilir. Bu hassasiyet genel olarak süt ürünlerine karşı olmakla birlikte çeşitli yapay tatlandırıcılar ve gıda kimyasallarının bazı kişilerin sindirim sisteminde olumsuz etkilere yol açtığı bilinmektedir. Bu durumda belirtilere ishal dışında bulantı, mide krampları ve gaz eşlik edebilir.
Kronik durumlar: 3 günden uzun süren ishalin nedeni irritabl bağırsak sendromu, inflamatuar bağırsak hastalığı veya çölyak hastalığı gibi sindirim sistemi hastalıkları olabilir. Bu hastalıklar oldukça yaygındır ve genellikle beslenme programında yapılan değişikliklerle tedavisi mümkündür. Sindirim sistemiyle direkt olarak ilgili olmayan diyabet, hipertiroid, kronik pankreatit ve Addison hastalığı gibi diğer hastalıkların belirtileri arasında ishal de bulunmaktadır.
Gıda Zehirlenmesi: Hijyenik ortamlarda muhafaza edilmeyen ve bozulmuş gıdalar şiddetli ishale yol açabilir. Bu tip ishal gıdanın tüketilmesinden 1-2 saat sonra görülür ve tamamen geçmesi 1-2 günü bulabilir. Özellikle pişmemiş et, şarküteri, yumurta ve soğutmalı raflarda satılması gereken süt ve mayonez gibi besinler gıda zehirlenmesine bağlı ishalin başlıca nedenleri arasındadır.
Gıda Alerjileri: Gıda alerjisi tüketilen gıdada bulunan belirli bir protein nedeniyle oluşur. Vücut, gıda yoluyla alınan alerjenden kurtulmak için aralarında ishalinde bulunduğu bazı yöntemlere başvurabilir. Gıda hassasiyeti ishal yapan yiyecekler (intoleransı) ve gıda alerjisi sık sık birbiriyle karıştırılmasına karşın aynı şey değildir. Kabuklu deniz ürünleri, yer fıstığı, balık ve yumurta en çok görülen alerjenlerdir. Gıda alerjisi durumunda ishalle birlikte kusma görülebilir.
Ani Beslenme Değişiklikleri: Bütün gün aç kalıp ağır yağlı bir yemek yemek veya birden bire, fazla kırmızı et tüketmeye başlamak sindirim sisteminin alışık olduğu düzeni değiştireceği için ishale neden olabilir. Beslenme değişiklikleri yavaş yavaş ve vücudu alıştırarak yapılmalıdır.
İshal nasıl tedavi edilir?
İshalde eğer yüksek ateş yoksa, birkaç gün ishal diyeti yapmak gerekir. Yani yağlı yiyecekler yemeyerek, kaybettiğiniz suyu ve tuzu yerine koyarak diyet yapmalısınız. Bu durumda, eğer altta yatan ciddi enfeksöz bir ishal söz konusu değilse, ishal kendiliğinden iyileşecektir.
İshal uzun süre devam ettiğinde veya ateş 37,5’un üzerine çıktığında, iltihabi bir ishal olduğu düşünülmeli ve ishal nasıl geçer doktora başvurulmalı. İshale neden olan bir mikropsa, doktor antibiyotik tedavisi verir. İshal bir parazitten dolayı ise, ki parazitler daha çok kronik ishal yapabilir, bu durumda parazite yönelik ilaçlar, antibiyotikler verir.
İshal olanlar nasıl beslenmeli?
İshal çok fazla miktardaysa, bağırsak hareketlerini durdurucu veya bağırsaktan sıvı salgılamasını azaltıcı etki yaparak dışkı kıvamını daha sertleştirici ilaçlar kullanmak gerekir. Ama bunlar besin zehirlenmesinden kaynaklanan ishallerde kullanılmaması gereken tedavilerdir. ishal neden olur Eğer bu tür bağırsak hareketlerini yavaşlatıcı ilaçlar alınırsa, ishal tedavisi kabızlığa neden olabilir. Bu tür ilaçları mecbur kalmadıkça kullanmayı tercih etmiyoruz.
Su ve elektrolit (tuz) kaybı mutlaka yerine konulmalıdır. Eczanelerde satılan bazı özel solüsyonlar ve tozlar var. Bunların alınması su ve tuz kaybını gidermede yardımcı olur. Gazlı içecekleri hiçbir tedavide tavsiye etmiyoruz.
İshal olanlar doktora ne zaman başvurmalı?
Besinlerden kaynaklanan ishallerde, 37,5’un üzerine çıkan yüksek ateş yoksa, bir iki gün beklemekte fayda var. Bu esnada yapılacak olan ishal diyetinde alınması gereken yiyecekler şunlar:
- Pirinç lapası
- Haşlanmış patates
- Kızarmış ekmek
- Yağsız beyaz peynir
Çok küçük bebeklerde bir iki seferi aşan fazla miktarda dışkılama, hızlı bir su kaybına neden olacağı için, ağızdan alım da bozulmuşsa, hemen çocuk doktoruna başvurmak gerekir.
Yetişkinler için ise ishalle birlikte ateş de 37,5’un üzerine çıkarsa, enfeksöz bir ishal olduğu düşünülerek beklemeden doktora gidilmeli.
Öncesinde alabileceğiniz tedbir, ağızdan alım bozulmamışsa, kaybettiğiniz su ve tuzu yerine koymaktır. Ama genelde bu tür mide-bağırsak enfeksiyonlarında, ishalle birlikte mide bulantısı ve kusma da olur. Bu nedenle hemen doktora başvurmak gerekir.
Dışkının rengi normalden farklıysa, siyaha dönmüşse veya kanlı ise, başka bir hastalığa işaret edecek bulgulardan olabileceği için hemen doktora başvurmalı.
