KADMİYUM, kimyasal element. Periyodik çizelgenin II B grubunda yer alır. 1817’de Friedrich Strohmeyer tarafından bulundu. Yumuşak, beyaz, parlak bir metaldir.
Simgesi: Cd.
Atom numarası: 48.
Atom ağırlığı: 1 i 2.41.
Kaynama noktası: 767°C.
FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Bıçakla çizilebilecek kadar yumuşaktır. Spesifik ısısı 0,555 olup +2 değerli bir iyondur. Çok kolay tel ve levha haline getirilebilir ve kaynaklanabilir. Çinkoya göre daha yumuşak ve yoğundur. Elektrik arkında, su altmda dağıtılırsa, sulu kolloidal bir çözeltisi elde edilir. Bunun koyu esmer renkteki hidrosolü havasız yerde oldukça sabittir. Buharı tek atomlu olup koyu sarı renktedir. Kuru havada bozunmadan kalabilmekte, nemli ortamdaysa oksitlenmektedir.
KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Havada kuvvetlice ısıtılırsa kırmızı bir alevle yanar ve koyu bir kadmiyuma oksit dumanıyla kadmiyum peroksit (CdO) oluşur. Yanma ısısı 654.2 kalıri/gr’dır. Halojenler sıcakta kadmiyum ile birleşirler, fakat benzer koşullarda kadmiyum hidrojen ve azotla birleşemez.
ELDE EDİLMESİ Yerkabuğunda ortalama olarak 0,2 gr/ ton oranında bulunan kadmiyum, ekonomik olmayan bir ölçüde grinokit gibi birkaç mineralde bulunmakta ve çinko cevherlerinden çinkonunu distilasyonu sırasında yan ürün olarak elde edilmektedir. Başka bir elde şekli de, çinkonun elektrolitik olarak rafine edilmesi işleminde çinko sülfat saflaştırılırken, kadmiyum da öteki artıklarla birlikte çöke-lir.
BİLEŞİKLERİ
Kadmiyum sülfat (CdS04).Metalik kadmiyum ya da kadmiyum oksitin sülfürik asitle reaksiyonu sonucu elde edilir. Suda oldukça fazla çözünür ve bu sıcaklıkla orantılı olarak artar. Öteki bazı sülfatlarla çifte tuzlar oluşturur. Özgülağırlığı 4,69 g/ml olup lOOOOC’de erir. 7000C’de süblimleşir. Suda kolayca çözünmesine karşın alkollerde çözünemez. Kadmiyum sülfit (CdS).Metalik kadmiyum uzun süre nemli ortamda duracak olursa yüzeyi sarı renkte ince bir sülfür tabakasıyla örtülür. B sülfürü elde etmek için kadmiyum tuzu çözeltilerinden H S gaz geçirilir. Rengi parlak sarıdırve kristalin yapıdadır. Boyada, sabunda, tekstil ve kağıtta sarı rengi veren hemen tek maddedir. Özgülağırlığı 4,82 gr/ml, erime derecesi 100 atm, basınçta 1750° C’dir.
Bundan başka kadmiyum oksit (CdO) kadmiyum klorür (CdCl 2), kadmiyum bromür (Cd Br 2), Kadmiyum iyodür(CdI 2), gibi önemli tuzları vardır.
KULLANIM ALANLARI Kolay eriyen alaşımlar yapmak için ve çelik üretiminde yüzeyleri pasa karşı ko-ruycu olarak ve metalik parlaklık elde etmek için kullanılır. Sarı kadmiyum sülfit, kadmiyum sarısı olarak boyalarda; kadmiyum sülfit ile selenit karışımı, karışım oranının değişmesine göre, sarı ile kırmızı arasında renklerin elde edilmesinde kullanılır. Kadmiyum sülfattan ise, tıpta hafif antiseptik olarak yararlanılır. Kadmiyum bromür ile kadmiyum iyodür, fotoğrafçılıkta gümüş nitrat kol-lodyum plaklarına günüş nitrat kollod-yum plaklarına günüş iyodürün oluşumu için gerekli iyodürü verir. Saf metal olarak da nükleer reaktörlerde kontrol çubukları yapımında gereklidir.
