Mezopotamya Medeniyeti Hakkında Bilgi, Kısaca Konu Özeti

MEZOPOTAMYA MEDENİYETİ

* İlkçağın en eski ve en önemli medeniyet merkezlerinden biridir.
* Topraklarının verimli, ikliminin yaşamaya uygun olması nedeni ile dışarıdan bir çok kavim buraya gelip yerleşmiştir.

‘Mezopotamya’da Sümerlerden sonra, Babil Akad, Elam, ve Asurlular yaşamıştır. ‘

A) Siyasi Durum

Sümerler (M.Ö. 4. bin-M.Ö. 3. bin):

* Ari kavminden olup Orta Asya’dan geldikleri muhtemel olan Sümerler Mezopotamya’ya gelerek Umma, Kaş, Ur, Uruk, Kiş, Erudu, Lagaş gibi şehir devletleri kurmuşlardır.
* Şehir devletlerinden biri diğerlerine üstünlük sağlayarak tek bir krallık durumuna gelmişlerdir.
* Sümerlerden başka Sami asıllı kavimler istila ve göçlerle Mezopotamya’ya gelmişlerdir.
* M.Ö. 2350’de Akad egemenliğine girmişlerdir.

* Akadların yıkılmasıyla yeniden yükselişe geçen Sümerlere kesin olarak Elamlar son vermişlerdir.

Akadlar:
* M.Ö. 4. binde Arabistan’dan gelip Fırat nehri boylarına yerleşip Sümerleri egemenliklerine almışlardır.
* İlk kez büyük bir imparatorluk kuran Akadlara Gutiler sön vermişlerdir.

Elamlar:

* Mezapotamya’nın güneydoğusunda yaşayan Elamların başkentleri Sus şehridir.

* Asurlular tarafından yıkılmışlardır.

Babiller:

* I. ve II. Babil Devleti olmak üzere iki kısımda incelenir.

*l. Babil Devleti, Amurlular tarafından kurulmuştur. En büyük kralları Hammurabi’dir. Bunlara Hititler son vermişlerdir.

* II. Babil Devleti ise; Asurların yıkılmasından sonra kurulmuş ve bunlara Persler son vermişlerdir.

Asurlular:

* Yukarı Mezapotamya’da yaşamışlar ve özellikle Anadolu ile ticari faaliyette bulunmuşlardır.

* Medlerve Babiller tarafından yıkılmışlardır.

B) Kültür ve Medeniyet
* Mezapotamya kültür ve medeniyetinin temelini Sümerler oluşturmuşlardır.
* Sümerlerden sonra bölgenin zenginleşmiş olmasından dolayı göç ve istila yoluyla komşu yerlerden bir çok kavim de Mezapotamya’ya gelip yerleşmişlerdir.

Devlet Yönetimi:
* Sümerler‘de devlet yönetiminin başında Ensi ya da Patesi adı verilen rahip krallar bulunuyordu. Babil ve Asur krallıklarında mutlak monar-şik bir yapı vardı.
* Mezapotamya’da kurulan krallıklarda ülke eyaletlere ayrılmıştı.
* Sümerlerde tüm şehir devletlerini egemenliğine alanlara Lügal denirdi.

Ordu:

* Bölgenin zengin olmasından dolayı sürekli istilalara uğradığından güçlü ordulara ihtiyaç duyulmuştur.

* Babil ve Asurluların ücretli daimi orduları olmuştur. Ayrıca Asurlular atlı birlikler kurmuşlardır.

Hukuk:
* İlk hukuk kuralları Lagaş kralı Urgakina tarafından hazırlanmıştır. İnsancıl kanunlardan oluşmuştur.
* Mezapotamya’da geniş manada hukuk kuralları Hammurabi tarafından oluşturulmuştur (Hammurabi Kanunları). Kısasa kısas esasına dayanan sert hükümler içerir. Asurlular bu kanunları daha da sertleştirmişlerdir.

Din ve İnanış:
* Çok tanrılı dine sahip olan Sümerler, Ziggurat adı verilen tapınaklar oluşturmuşlardır.
* Yunan kanunları aristokratik bir yapıya sahipti. Sınıf mücadeleleri sırasında aristokratların imtiyazını korumak amacıyla hazırlanmışlardır.
* Mezapotamya’nın diğer kavimleri de din yönünden Sümerlerden etkilenmişlerdir.

Sosyal ve İktisadi Hayat:
* Mezapotamya krallar ve rahipler en üst sınıfı meydana getirmişlerdir. Ayrıca soylular, hürler ve köleler vardır.
* Bölgede yün ve keten dokumacılığı gelişmiştir.
* Anadolu, Suriye, Mısır ve İran ile yoğun ticari ilişkiler kurulmuştur.
* Asurlular Anadolu’da karum adı verilen kara ticaret kolonileri meydana getirmişlerdir (Anadolu’da da Kayseri Kültepe’de).
Yazı, Dil ve Edebiyat:

* Tarihte ilk yazı M.Ö. 4. binde Sümerler
tarafından kullanılmıştır (Çivi yazısı).

* Sümerler; Gılgamış, Tufan ve Yaradılış Destanlarını oluşturmuşlardır (İlk önemli yazılı eserler).
Bilim Sanat:

* Astronomi, matematik ve tıp alanında ileri gidilmiştir.
* Özellikle Sümerler aritmetik ve geometri alanında ileri giderek; uzunluk, alan, ağırlık ve hacim ölçülerini meydana getirmişlerdir.
* Babil Kulesi ve Babil Asma Bahçeleri önemli tarihi eserleri ve Dünya’nın yedi harikasından birisidir.

YORUM: Sümerlerden sonra Mezopotamya’ya gelen toplulukların Sümerleri örnek almaları Sümerlerin daha ileri durumda olduklarını gösterir.

YORUM: Toplumlar arası ticari, siyasi ve askeri faaliyetlerin başlamasıyla Mezopotamya medeniyeti çevre bölgeleri etkilemiştir. Mezopotamya’da oluşturulanların çevre bölgelerde görülmesi bu yargının kanıtıdır.