Canlılarda büyüme, yenilenme, onarım gibi olaylar vücut hücrelerinin bölünmesi ile gerçekleşir. Mitoz bölünme olarak adlandırılan bu bölünme aynı zamanda eşeysiz üremeyi de sağlar. Mitoz bölünmede çekirdek ve sitoplazma bir defa bölünerek ana hücredeki kadar kromozomu olan iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz sırasında hücre birbirini takip eden evrelerden geçer.
Mitoz geçiren ana hücrenin çekirdeğindeki kromozom sayısı ile bölünmenin evrelerindeki ve yavru hücrelerin çekirdeğindeki kromozom sayılarını karşılaştırınız. Bölünme sonucunda oluşan yavru hücrelerle ana hücreyi karşılaştırarak aralarındaki benzerlikleri ve farklılıkları açıklamaya çalışınız.
Mitoz, çekirdek bölünmesiyle başlayan ve birbirini takip eden evrelerden oluşur. Canlıların hücre çekirdeklerinde daima çift sayıda kromozom bulunur. Tek sayıdaki kromozom “n” ile gösterilirse çift sayıda kromozom 2n ile gösterilir.
Örneğin;
İnsanda,
n = 23
2n = 23 . 2 = 46
Tavukta,
n = 8
2n = 2 . 8 = 16’dır.
Mitozda çekirdek bölünmesi sırasında kromozom sayısı iki katına çıkar. İlerleyen evrelerde kromozomlardan yarısı hücrenin bir kutbuna, yarısı da diğer kutbuna doğru çekilir. Hücrenin farklı kutuplarına çekilen kromozomların çevresinde yeni çekirdek zarının oluşmasından sonra sitoplazmanın da bölünmesiyle ana hücreye benzeyen iki yavru hücre oluşur. Yavru hücrelerin çekirdeğindeki kromozom sayıları ana hücrenin çekirdeğindeki kromozom sayısı ile aynıdır. Canlılarda hareket, solunum, sindirim, dolaşım ve üreme gibi hayatsal faaliyetler hücre çekirdeği tarafından yönetilir ve kontrol edilir. Bir canlıyı diğerlerinden ayıran karakterler de çekirdekte yer alan ve kromozom adı verilen ipliksi yapılar tarafından belirlenir ve kontrol edilir.
Farklı canlı türlerinin hücre çekirdeğinde bulunan kromozom sayıları farklı olabilir. Örneğin insanların vücut hücrelerinde 46 kromozom, soğanda 16 kromozom, inekte 60 kromozom bulunur. Buna karşılık tavuk ve köpek farklı canlılar olduğu hâlde her ikisinin de 78 kromozomu vardır. Canlılarda büyüme, gelişme ve üreme gibi hayatsal faaliyetlerin gerçekleşmesi hücre bölünmesi ile mümkün olabilir. O hâlde, büyüme ve üremenin gerçekleşmesi için gerekli olan mitoz, canlılar için çok önemlidir.
