Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)
* Rusyada meydana gelen Bolşevik İhtilali sonucunda oluşan Bolşevik Rus yönetimi İtilaf Devletlerince düşman olarak görülmüştür.
* İtilaf Devletleri Bolşeviklerle mücadele eden Çarlık taraftarlarına yardımda bulunmak istemişlerdir.
* Bolşevik Rusya, güney sınırlarının güvenliği için Anadolu ve Boğazların itilafların eline geçmesini istememiş bu yüzden ortak düşmanlara sahip olduğu TBMM Hükümeti’ni desteklemiştir.
* Bolşevik Rusya, Haziran 1920’de Misak-ı Milli’yi tanıdığını açıklamıştır.
* Orta Asya’da Enver Paşa’nın Rusya ile mücadele halinde olması ve Rusya’nın doğuda Ermeniler lehinde bazı isteklerde bulunmaları iki ülke arasındaki ilişkilerin hızla gelişmesini engelleyici etkide bulunmuştur. Fakat I. İnönü Savaşı’nın kazanılması ve TBMM Hükümeti’nin Londra Konferansı’na davet edilmesi, Rusya’nın TBMM Hükümeti’yle Moskova Antlaşması imzalamasına neden olmuştur.
*Moskova Anlaşmasına göre;
1- Sovyet Rusya, Misak-ı Milli’yi tanıyacak ve kapitülasyon haklarından vazgeçecek. Türkiye’nin bağımsızlığına aykırı hiç bir tutumu kabul etmeyecek,
2- İki taraftan birinin tanımadığı bir anlaşmayı diğeri de tanımayacak.
YORUM: Sevr Ant. Rusya tarafından geçersiz sayılmıştır. Ayrıca bu maddenin iki devletinde bağımsızlığını zedeleyen yönü bulunmaktadır.
3- Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya zamanında yapılmış olan anlaşmalar geçersiz sayılacak,
YORUM: Rusya Osmanlı hükümetini TBMM ise Çarlık Rusya’yı yok saymıştır.
4- İki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yönelik ekonomik ve mali anlaşmalar yapılacak,
5- TBMM Hükümeti’nin Ermenistan ve Gürcistan ile yaptığı anlaşmalar Sovyet Rusya tarafından tanınacak buna karşı Batum Sovyet Rusya’ya bağlı Gürcistana bırakılacak,
YORUM: Bu anlaşma ile Türkiye ‘nin bağımsızlığı ilk kez büyük bir devlet tarafından tanınmış ve dış yardım imkanı sağlanmıştır.
