Nizamülmülk’ün Hayatı ve Eserleri

Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün hayatı ve eserleri hakkında araştırma. Bu sayfayı sonuna kadar okuduğunuzda Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün hayatı hakkında ve eserleri ile ilgili bilgiye sahip olacaksınız.

İlk Türk devletleri ve Osmanlı dönemi boyunca ülkede saltanat hakim oldu. Aslında saltanatın temeli padişahlık sistemi olarak bilince de bel kemiği vezirlerdi. Çünkü bu vezirler siyaset anlamında kendini geliştirmiş ve engin bilgilere sahip kişilerden seçilirdi. Elbette bu yeteneğini kötüye kullanmış olanların sayısı bir hayli fazla olsa da gerçek bir lider vasfı taşıyanlar da vardı. Nizamülmülk de 1018 – 1092 yılları arasında yaşamış ve Selçuklu Devleti’nin vezirliğini yapmış bir siyaset adamıdır. Devlet yönetimindeki etkili adımları ve sözünün geçmesi sayesinde, özellikle Alparslan ve Melikşah dönemlerinde ünü yayılmıştır. Gerçek adı Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî olan bu kişinin adına Nizamülmülk denmesinin sebebi, Nizamülmülk kelimesinin devlet düzeni anlamına gelmesidir.

Nizamülmülk Hayatı

Doğum: 1018
Ölüm: 1092
Görev: 1063 – 1092
Dini: İslam

Siyaset bilimci ve devlet adamı. Siyasetname adlı eseri vardır. Adı olan Nizamülmülk’ün anlamı devlet düzeni demektir.

Nizamülmülk kimdir? Nizamülmülk nisan ayının 10’u 1018 yılında Horasan’ın tuş şehrinde dünyaya gelmiştir. Bu dönemde vaz olan Gazne devleti için sultanlara hizmet vermiştir. Önceleri Gazne devleti horasan valisi yanında çalışan Nizamülmülk, kendini sevdirmiş ve 1059 yılında kendisi vali olmuştur. 1063 yılında Selçuklu’da bazı siyasi hizmetlerde bulunmuş ve 1064 yılında da büyük Selçuklu Devleti’nin veziri olmuştur. O vezir olduğunda tahtta Alparslan vardır. Alparslan dönemi 1072 yılında son bulur ve Melikşah tahtta geçer. Malikşah dönemine de 1095 yılına kadar vezirlik etmiştir. Nizamülmülk o dönemlerde yaşayan ve Nakşibendi şeyhi olan Ebu Ali Farmedi’ye çok saygı duyar, onu çok severdi. Ancak Nizamülmülk’ü sevenler kadar düşman olanlarda fazlaydı. 1092 yılında Haşhaşi bir genç tarafından öldürülmüştür.

Hayatını devletinin geleceğine adamış olan Nizamülmülk, dönemin devlet yöneticileri tarafından çok sevilir ve sayılırdı. Ayrıca Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah gibi tarihte önemli bir yer edinmiş şahsiyetler ile aynı medreselerde okumuştur. Ancak bir rivayete göre Nizamülmülk Haşhaşilerin kurucusu Hasan Sabbah’ın bir adamı tarafından öldürülmüştür. Alparslan’ın ani ölümü sonrası devlet düzeninde herhangi bir çalkantı yaşanmamasını sağlamış ve ardından tahta geçen 17 yaşındaki Melikşah’ı kontrol edebilmiştir.

İran’da dünyaya gelmiştir. İlk olarak Gazneliler devleti Horasan valisi görevine gelmiştir.
1064’de Büyük selçuklu devleti vezir olarak atandı. 1092 de bir haşhaşi tarafından şehit edildi.

Nizamülmülk’ün Eserleri

Nizamülmülk’ün tüm eserleri dönemin siyaseti ile harmanlanmış bilgi birikimleri ve gelecek nesillere bırakılan birer armağandır. Günümüzde dahi pek çok siyasetçi Nizamülmülk eserlerinden feyz almaktadır. İşte Nizamülmülk’ün en ünlü eserleri;

• Siyasetname
• Es Siyasetüs Şeriyye
• El Medinetül Fazıla
• El Ahkamüs Sultaniyye
• Kabusname
• Kitabüs Siyase
• Kutadgubilig
• Nasihütüs Selatin
• Siyasete Müteallik Asarı İslamiye
• Asafname
• Osmanlı Siyasetnameleri
• el Medinetül Fazıla (Farabi)
• es Siyasetüs Şeriyye (İbn Teymiye)
• el Ahkamüs Sultaniyye (Maverdi)
• Siyasetname (Nizamülmülk)
• Kabusname (Keykavus)
• Kutadgubilig (Yusuf Has Hacib)
• Siyasete Müteallik Asarı islamiye (Bursalı Mehmed Tahir)
• Siyasetnameler (Agah Sırrı Levend)
• Osmanlı Siyasetnameleri (Ahmet Uğur)
• Asafname (Lütfi Paşa)
• Nasihütüs Selatin (Gelibolulu Mustafa)
• Kitabüs Siyase (Pirizade)