Oksijenli Solunum Hakkında Bilgi
• Enerji verici besin maddelerinin oksijen ile yıkılarak H2 O ve C02 ‘e kadar parçalanması , kimyasal bağ enerjisinin ATP’ye aktarılmasına oksijenli solunum adı verilir.
• Oksijenli solunumun esas amacı: Organizma için gerekli enerjinin kimyasal bağlardan karşılanmasıdır.
• Oksijenli solunum olayları üç basamakta gerçekleşir.
1. Glikoliz:
• Bu evrede inaktif haldeki glikoz aktif hale getirilerek fruktoz difosfata dönüştürülür. Daha sonra enzimler aracılığı ile prüvata kadar parçalanır.
• Bütün reaksiyonlar stoplazmada geçer.
• Tıpkı fermantasyonda olduğu gibi aktivasyon için önceden 2 ATP harcanır.
• Daha sonra substrat düzeyinde fosforilasyonla 4 ATP sentezlenir.
• 2 NAD + molekülü 2 H2 alarak NADH2 ‘ye indirgenir.
• Ortamda oksijen olsun olmasın prüvata kadar geçen solunum olayları tüm canlılarda aynıdır.
2. Krebs Çemberi (Sitrikasit Döngüsü):
• Bu evredeki olaylar ilk kez İngiliz bilim adamı Hans Krebs1 in yapmış olduğu çalışmalarla ortaya çıkarıldığı için buna Krebs çemberi denilmiştir.
• Bu evre, hücrelerin mitekondrileri içerisinde geçer.
• Çünkü bu reaksiyonlar için gerekli enzimler mite-kondrinin matriksinde yeralmıştır.
• Burada sadece glikozun parçalanmasından meydana gelen C’lar ve (Vler birleşerek CCVi oluşturur.
• Bu yüzden Krebs çemberine solunumun karbon yolu da denir.
Krebs devri, glikolizle meydana gelen prüvatın oksijen varlığında C02 kaybı ile Asetil Co-A’ya dönüşmesiyle başlar.
Bu arada her bir prüvat yükseltgenerek, NADH2 sentezlenir. Reaksiyonlar iki koldan devam eder.
Asetil koenzim A’nın oluşumu oksijenli solunumun başladığını kanıtlar.
Krebs devrinin başlangıcında Asetil koenzim–A mitekondriye girerek bir önceki reaksiyondan gelen 4 C’lu oksalou asetik asitle birleşerek 6 C sitrik asiti meydana getirir.
Bu döngünün ilk bileşiği sitrik asit olduğundan buna sitrikasit döngüsü de denir.
Bu sırada bir molekül su reaksiyona katılır.
Bu sırada 6 C’lu Sitrik asitin bir molekül CO2 ayrılmasıyla 5 C’lu a – keto gfutarik asit oluşur.
Ayrılan hidrojenler ise NAD tarafından yakalanır.
5 C’lu bileşiğinde CO2 kaybetmesiyle 4 C’lu bir bileşik olan Süksinik asit oluşur.
4 C’lu.bileşik süksinik asit, başka bir 4 C’lu bileşik olan fumarik asit oluşurken enzimatik fosforilasyonla 1 ATP meydana gelir.
Su molekülü tekrar reaksiyona katılır.
4 C’lu fumarik asitten başka bir 4 C’lu bileşik malikasit oluşurken bu kez hidrojen alıcılar FAD+dır.
Burada da su molekülü reaksiyona katılır.
NAD+ lar malik asitlerden ikişer hidrojen alarak NADH2 şeklinde indirgenir.
Malik asitlerde döngüyü tamamlayan oksalou asetik asite dönüşürler.
