Osmanlı İmparatorluğu Kuruluş Dönemi Hakkında Bilgi

Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılış ve bölünüşünden sonra uç beylerinden Os­man Gazi soyunun Bizans topraklarına, Anadolu bütünlüğünü sağlayacak biçim­de yayılışından oluşan Türk-İslam impa­ratorluğu (1299-1922).

Kuruluş Dönemi Oğuzların Üçok koluna bağlı Kayı boyu­nun bir bölümü Anadolu Selçuklu Sulta­nı I. Alaattin Keykubat (1219-1236) dö­neminde Ankara’nın batısında yer alan Karacadağ yöresine yerleştirildi sonrala­rı Söğüt ve Domaniç yöresini ele geçir­diler. Ertuğrul Bey Bilecik tekfurunu vergiye bağladı. 1281’de ölümü üzerine, yerine küçük oğlu boyun beyi oldu. Os­man Bey (1256-1326) Bizans’ın karışık durumundan yararlanarak topraklarını genişletmeye başladı, Osman Bey, Ana­dolu’yu kasıp kavuran Moğolları kızdır­madan Bizans topraklarına yüklendi. 1291’de Karacahisar, sonra da Yarhisar ve Bilecik ele geçirildi (1299). Ele geçi­rilen topraklara konargöçerler yerleştiril­di. 1299’da bağımsızlık ilan edildi. 1301′ de Yenişehir ve Yundhisar, 1308’de Ka­racahisar alındı, Lefke, Mekece, Akhi­sar, Geyve Osmanlı topraklarına katıldı. Bursa’nın ele geçirilmesinden kısa süre önce Osman Bey, 25 yıllık bir beylikten sonra öldü (1326).

Oğlu Orhan Bey (1326-1362) Bur-sa’yı beyliğin merkezi yaptı. Peleka-non’da (Maltepe) yapılan savaşı Osman­lılar kazandılar ve İznik’e girdiler (1331). Komutanlardan Akçakoca Gey­ve ve çevresindeki kaleleri ele geçirdi. 1334’te Gemlik, 1337’de İzmit’in alınma­sından sonra Kocaeli Yarımadası’nın alınmasından sonra Kocaeli Yarımada­sı’nın fethi tamamlandı. Balıkesir ele ge­çirilince, Karesi Beyliği’nin toprakları da Osmanlı Beyliği’ne katıldı (1345). 1354’te Ankara’nın alınmasıyla sınırlar genişledi. Bizans’a yardım karşılığında Kantukuzenos, Orhan Bey’e Gelibolu

Yarımadası’nda bulunan Çimpi (Tzmpe) Kalesi’ni verdi (1353). Orhan Gazi oğlu Süleyman Paşa’yı Balkanlar’ın fethiyle görevlendirdi. Kısa sürede Gelibolu, Malkara, Bolayır, Çorlu, ardından da Te­kirdağ ele geçirildi (1354). 1357’de Sü­leyman Paşa, 1362’de Orhan Bey ölünce Orhan Bey oğlu I. Murat (1362-1389) ileri harekâtı sürdürdü. Akınca beylerin­den Hacı İlbeyi, Evrenos Gazi ve Lala Şahin Paşa ayrı kollardan Bizans toprak­larını ele geçirmeye başladılar, Edirne alındı (1363). Balkanlar’daki bu hızlı ilerleyiş Balkan devletlerini ürküttü. Ma­car Kralı Layoş’un önderliğinde Sırplar, Bulgarlar, Ulahlar ve Bosnalıların oluş­turduğu haçlı ordusu, 10.000 kişiden oluşan Hacı İlbey’in komutasındaki Os­manlı Ordusu’nun karşısına çıktı. Sırp-smdığı Savaşı’nda I. Murat, devletin merkezini Bursa’dan Edirne’ye taşıdı (1365). 1369’da Doğu Trakya’nın fethi tamamlandı. 26 Eylül 1371’de Çirmen’de Sırplarla yapılan savaşı da kazanan Os­manlılar, Balkan ülkeleriyle Bizans İm-paratorluğu’na üstünlüklerini kabul ettir­miş oldular. Sırp Kralı Lazar, Osmanlı­lara haraç ödemeyi ve asker yardımı yapmayı kabul etti. Bu arada Söktendil de ele geçirilerek Makedonya ile sınır oluşturuldu. 1372’de Drama, Serez, Zih­ne ve Karaferye alındı. 1380’e kadar top­lumsal ve dinsel alanlarda örgütlenme çalışmaları yapıldı. Tımar örgütü oluştu­ruldu, fethedilen yerlere Türk-İslam damgası vurulmaya çalışıldı. Bu arada I. Murat’ın oğlu Şehzade Yıldırım Bayezit, Germiyan Beyi Süleyman Şah’m kızı Devlet Hatun ile evlendirilerek, bu bey­liğin toprakları arasında olan Tavşanlı, Emet, Simav ve Kütahya’nın çeyiz ola­rak Osmanlı topraklarına katılmasını sağlandı (1378). Bunun yanı sıra Hamit-oğulları Beyliği’nden Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir ve Karaağaç alının­ca Karamoğulları Beyliği ile sınır oluştu­ruldu. Balkanlar’daki harekâta 1380 de yeniden başlandı. 1381’de İştip, 1382’de Manastır ve Pirlepe, 1385’te Sofya, ve Ohri, 1386’da da Niş ele geçirildi. Kara-manoğullan üzerine yapılan bir sefer ba­şarıyla sonuçlandı. Osmanlıları dize ge­tirmek için Sırp, Bosna, Macar, Ulah, Arnavut, Leh ve Çek kuvvetlerinden oluşan bir haçlı ordusu, Kosova’da karşı karşıya geldi. Savaşı Osmanlılar kazan­dılar (10 Ağustos 1389). Savaş alanını gezen I. Murat’ı Miloş Obiliç adlı bir Sırp öldürdü.

Babasının yerine Yıldırım Bayezit geçti (1389-1402). Anadolu’daki beylik­ler, Osmanlı Devleti’nin topraklarından bir bölümünü ele geçirdiler. Yıldırım Bayezit önce Germiyahoğulları Beyliği’ ni, ardından da Aydmoğulları, Saruhano-ğulları ve Hamitoğulları beyliklerinin topraklarını Osmanlı Devletine bağladı

(1390). Ardından Karamanoğullan üze­rine yürüdü ve Konya’yı kuşattı. Beyşe­hir ve Akşehir’in Osmanlılara verilmesi karşılığında barış yapıldı. 1392’de Can-daroğulları Beyliği Osmanlı topraklarına katıldı. 1393’te Kastamonu, Osmancık, Amasya, Merzifon ve yöredeki kaleler ele geçirildi. Yıldırım Bayezit’in oğlu Süleyman Çelebi, Balkanlar’daki harekâ­tı sürdürerek Bulgarların başkenti Tırno-va’yı aldı (Temmuz 1393), Evrenos Bey Mora’ya girdi, Yıldırım Bayezit, Eflak beyi Mirça’yı yenerek Dobruca ve Silist-re’yi Osmanlı topraklarına kattı. Balkan­larda Macarların öncülük ettiği harekete Rodos şövalyeleri ve Ulahların yanı sıra Fransa, Almanya, İngiltere, Belçika, Fe­lemenk ve İskoçya da katıldı. Haçlı Or­dusu 1396 baharında Osmanlı toprakları­na girdi. Yıldırım Bayezit hızla Balkan­lara girdi. İki ordu Niğbolu önlerinde karşılaştı. Savaşı Osmanlı Ordusu üstün bir başarıyla kazandı (25-28 Eylül 1396) 1397’de Yıldırım Bayezit yeniden Ana­dolu’daki fetih hareketlerine girişti. Ka­ramanoğullan ile Konya Ovası’nda yapı­lan savaşı Osmanlılar kazandı, Larende (Karaman), Konya, Niğde, Develi, Kara-hisar ele geçirildi. 1398’de Tacettinoğul-ları, Taşanoğulları ve Giresun Osmanlı egemenliğini kabul etti. 1399’da Sivas alındı ve Kadı Burhanettin Devleti’ne son verildi. Aynı yıl içinde Malatya, Divriği, Kâhta, Darende, Behisni ve El­bistan Osmanlı topraklarına katıldı. Böy­lece Tuna’dan Fırat’a kadar uzanan.bir imparatorluk kurulmuş oldu. Bu arada Timur, rakip gördüğü Osmanlı Devle-ti’ni ortadan kaldırmak amacıyla Anado­lu’ya girdi (1401). Yıldırım Bayezit de bu harekete karşılık vermek için Anado­lu’da ilerlemeye başladı. İki ordu Ankara yakınlarındaki Çubuk Ovası’na karşılaş­tı. Osmanlı Ordusu ağır bir yenilgiye uğ­radığı gibi, Yıldırım Bayezit Timur’a tut­sak düştü (28 Temmuz 1402). Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti’nin kuruluşun­dan bu yana aldığı en büyük yenilgidir. Timur, beyliklerin toprakların eski sa­hiplerine geri verdi. Osmanlı kentlerinin birçoğu yıkıma uğratıldı. Yıldırım Baye­zit tutsaklığa katlanamadı ve yaşamına son verdi (9 Mart 1403).

Timur’un çekilmesinden sonra, Yıl­dırım Bayezit’in oğulları arasında taht kavgaları başladı. Fetret dönemi (1402-1413) adı verilen bu dönemin sonunda Mehmet Çelebi, kardeşlerini (Süleyman, İsa, Musa) ortadan kaldırarak devletin tek egemeni oldu (1413). 1415’te Kara­manoğullan ile savaşı kazandı, 1416’da Eflak beyine boyun eğdirdi, Candaroğul-ları Beyliği Osmanlı egemenliğini tanı­dı; Kalecik, Tosya ve Çankırı Osmanlı­lara verildi, 1419’da Samsun ele geçiril­di, 1420’de ayaklanan Şeyh Bedrettin idam edildi. Osmanlı Devleti’ni yeniden

bir araya getiren Mehmet Çelebi 1421’de bir av sırasında öldü.

Yerine geçen oğlu II. Murat (1421-1451), 1422’de amcasını, 1423te karde­şini öldürerek tahtta tek başına kaldı. Kastamonu ile Bakırküresi’ni toprakları­na kattı. Balkanlar’da Sırplar ve Bizans ile bir anlaşma yaptıktan son Anadolu’ya döndü ve Ankara Savaşı’ndan sonra can­lanan Menteşeoğulları Beyliği’ni yeni­den Osmanlı Devleti’ne bağladı (1425). Aydınoğlu Cüneyt Bey’in de toprakları ele geçirildi (1426) Canik Kalesi alındı (1428), Germiyanoğlu Yakup Bey de ölümünden sonra topraklarını Osmanlı Devleti’ne vasiyet etti. II. Murat Vene­diklilerin eline geçmiş olan Selanik’i ku­şattı ve ele geçirdi (Mart 1430). 1431’de Epir Despotluğu’nun merkezi olan Yan-ya alındı ve buraya Türkmenler yerleşti­rildi. II. Murat Sinan Paşa komutasında bir Osmanlı Ordusu’nu Macarların üzeri­ne gönderdi. Şiddetli bir savaştan sonra Macarlar yenilgiye uğradılar (1433). II. Murat bu kez Karamoğullarının üzerine yürüdü, Konya, Akşehir ve Beyşehir’i ele geçirdi. 1439’da da Sırbistan’ın tümü­nü aldı. Macar Kralı Vladislas’ın öncülü­ğünü yaptığı yeni bir haçlı seferi düzen­lendi. Karamanoğlu İbrahim Bey de katıldı. Haçlılarla ilk çatışmada (1443).
Osmanlılar yenildiler, Haçlılar Bulgaristan’a girerek Sofya’yı âldılar. II. Murat, Rumeli’ye geçti, üst üste üç yenilgi alınca Edirne’ye çekildi. Sırbistan Krallığı’nı yeniden kurulması ve Eflak’ın Macaristan’a bağlanması karşılığında 10 yıllık bir antlaşma yapıldı (Temmuz 1444).
Edirne Segedin Ântlaşması’nm imzalanmasından sonra II. Murat Karamanoğulları’nın üzerine yürüdü, topraklarını yağmaladı (1444). Bu seferin ardından II. Murat hükümdarlığı oğlu II. Mehmet’e bırakarak Bursa’ya yerleşti. Tahta 13 yaşındaki bir çocuğun geçmesi Haçlıları yeniden umutlandırdı. Bu durum karşısında II. Mehmet babasını ordunun başına çağırdı. II. Murat, Anadolu askerlerinin başına geçti. İki ordu Varna önlerinde karşılaştı. Savaşı Osmanlı’ Ordusu kazandı, Bu zafer Osmanlıların Rumeli’deki durumlarını güçlendirdi. II. Murat, ikinci kez tahtı oğluna bırakarak Manisa’ya çekildiyse de (1445) devlet adamlarının isteği üzerine üçüncü kez tahta oturdu. 1446’da Mora Yarımadasını Osmanlı egemenliğine kattı. 1448′ de Haçlılar Kosova’ya kadar ilerlediler. Burada yapılan savaşta Osmanlı Ordusu bir kez daha büyük bir zafer kazandı.