Dünya ekonomisini kontrol eden temel yapı taşlarından biri olmasının yanında petrolün hayatımızda girmediği yer yoktur, jet yakıtından sanayiye, sanayiden tarıma, tarımdan ulaşıma, sağlıktan günlük hayatta kullandığımız deterjan ve makyaj malzemelerine kadar hayatımızın her noktasındadır.
Üretilen birçok ürünün ham maddesi olması ve kullanılan en yaygın yakıt olması petrolü sanayileşmenin en önemli unsuru haline getirir.
[ Türkiye’de Petrol Nereden Çıkarılır ]
Petrol dendiğinde akla sıvı ham petrol gelsede aslında petrol terimi ham petrol doğalgaz ve asfalta karşılık gelir. Biz bu yazıda genellikle sıvı ham petrol üzerinde duracağız.
Petrol nedir
Petrol ve doğalgaz hidrojen ve karbon atomlarından oluşan kükürtlü organik bileşiklerle az miktardaki oksijenli ve azotlu bileşiklerden oluşmuştur, petrol belirli bir formülden oluşan basit bir hidrokarbon değildir, tam tersine formüllerinde ve özelliklerinde birbirinden farklı hidrokakrbonların kompleks karışımıdır. Doğalgaz genellikle petrolle beraberdir ve ikisi birlikte devamlı bir hidrokarbon dizisi oluştururlar, bu dizinin bir ucunda hafif kokusuz ve yanıcı bir gaz olan metan varken, diğer ucunda parafin gibi katılar vardır.
Bu dizideki her hidrokarbon bir öncekinden daha ağırdır. Endüstride petrol kalitesi API Gravitesi ile tanımlanır. Bu değer petrolün özgül ağırlığına bağlıdır. API Graviteleri yüksek olan yani özgül ağırlığın düşük olan petroller daha değerlidir.
Petrol çıkartılan yerler ve API Dereceleri
Brent Blend 38 derece API
Suudi Arabiaan Light 34 derece API,
Adıyamandaki Karakuş sahası 32 derece API,
Batman’daki Batı Raman sahasında üretilen petrol ise 14 derece API dır.
Petolün oluşumu yaklaşık 700 milyon yıl önce başlamış ve hala günümüze kadar devam eden bir süreçtir.
Kıtaların hareket etmesiyle başlayan süreç beraberinde farklı jeolojik ve biyolojik oluşumlar meydana getirmiştir, bu değişim içinde bitkisel ve hayvansal su organizmaları tortul katmanlar halinde dibe çöker ve birikir. Bu katmanların üstüne eklenen başkalaşmış diğer katmanlar bu organizmalar üzerindeki basıncı ve sıcaklığı artırır.
Sıcaklığa ve basınca mağruz kalan bu organizmalar oksijensiz ortamda ağır bakteriyolojik bozulmaya uğrayarak petrolün ham maddesi olan kerojene dönüşür, kerojen de başkalaşarak petrole dönüşür, ama kerojen her koşul altında petrole dönüşmez. Petrolün oluşumu için sıcaklık ve basınç petrol penceresindeki sıcaklık ve basınç derecelerine uygun olmalıdır.
Petrol hazne kayada oluştuktan sonra yer altında göller ya da mağaralar halinde bulunmaz, tam tersine kayaçların içindeki ancak mikroskopla görülebilen gözeneklerde bulunur. Üretilebilen petrol ancak bu gözeneklerin birbiriyle bağlantılı olanlarında sağlanır.
Petrol, petrol yatağındaki gözeneklerde su ile birlikte bulunur, bir petrol alanı rezerv terimi ile ifade edilir. Petrol çoğunlukla gaz hidrokarbonlardan oluşmuş bir katmanla kendisinden daha yoğun bir tuzlu su katmanı arasında görülür. Bununla birlikte petrolün göçü hiçbir jeolojik kapanla kesilmediğinde petrol açıkhavaya kadar çıkabilir.
Petrol Aramak
20. yy dan önce petrol ancak yüzeye çıkabildiği kadar üretilirdi, ancak zaman ilerleyince bu kaynaklar kurumaya ve petrole olan talepde endüstrileşme sonucunda artmaya başladı bunun sonucu olarak da petrol arama faaliyetleri hız kazandı. Yeryüzünün 3 ila 5 bin metre derinliğinde olan petrolü bulmanın 3 temel basamağı vardır, birincisi yerkürenin yüzeyindeki kayaları incelemek ve petrol yatağı olabilecek kayaların izini sürmektir.
ikincisi uzaktan algılamak yöntemlerini kullanarak, yeryüzünün alt tabakaları hakkında bilgi toplamaktır. Son adım olarak da kuyuları kazıp petrolün bulunup bulunmadığına dair testler yapmalıdır. Bu 3 aşama sonucunda petrolün olma olasılığının yüksek olduğu kayaç tipi, kayacın kalınlığı, derinliği, şekli ve benzeri özelliğinin saptanmaya çalışılır.
Yeryüzü hakkında genel bilgi madenlerden, deprem gibi jeolojik olaylardan öğrenebiliriz,elde ettiğimiz yeryüzüne dair bilgiler ise bir gökdelene sadece çatısından bakmak gibi yüzeysel kalacaktır.
