Proteinler Nelerdir, Görevleri ve Özellikleri Hakkında Bilgi

PROTEİNLER

• C,H ve 0₂‘den başka N bulundururlar. Ba­zılarında sülfür ve fosfat da bulunabilir.
• Hücrede tüm hayatsal faaliyetleri yöneten ve denetleyen enzimler protein yapısındadır.
• Amino asitlerden meydana gelirler.
• 20 çeşit amino asit vardır.
• Ototrof canlılar ve küf mantarları ihtiyaç duydukları amino asitleri kendileri üretirler.
• Heterotrof canlılar ise bunlardan bazılarını sentezleyemediği için hazır almak zorunda­dırlar. Bunlara temel amino asitler denir, örneğin: triptofan ve sistein gibi.
• Canlının DNA’sındaki nükleotit dizilişine uy-1 gun olarak sentezlenirler.
• Protein molekülü her canlı türünde kendine özgü olup antijen özelliği gösterir,

• Proteinleri birbirinden ayıran en önemli özel­lik, amino asitlerin sıra ve sayısıdır.
• Her amino asidin baz özelliği gösteren (+) değerli bir amino grubu (NH2)⁺ ile asit özel­liği gösteren ve (-) değerli bir karboksil (COOH)~ grubu bulunur. Ortadaki kök kar­bona bağlı değişken radikal grup yer alır.
• Amino grubu bir baz gibi; karboksil grubu da bir asit gibi davranır. Yani kutupludur.
• Peptid zincirleri, birinci amino asitin amino grubu ile diğer amino asitin karboksil grubu arasında peptid bağı ile gerçekleşir.
• Bağ oluşumu sırasında su açığa çıktığından olay bir dehidrasyondur.

Amino asit+ Amino asit —> Dipeptid + 1 mol su

 A.a1+ A.a2+ A. A3+ ->Tripeptit + 2 Mol su,

A.a1+ A.a2+ A. A3+A.a4 ->Tetrapeptit + 3 mol su

• Proteinler belirli bir sıcaklığın üzerinde ısıtılırsa ya da kimyasal bir maddeyle temas ederse özel yapı bozulur. Bozulan peptid zincirinin aktivitesi yok olur. Buna denatürasyon denir..
• Proteinler gerekli durumlarda enerji kaynağı olarak da kullanılırlar. Ancak proteinlerin enerji kaynağı olarak kullanılması; bir yerde vücudun kendi kendisini yemesi olacağından bu en son çare olarak kullanılır.
• Enzimatik yollarla amino gruplarının parçalanmasına deaminasyon adı verilir.

1. Temel Proteinler

a.      Albüminler:

• Zincirli bir yapıları vardır.
  • Süt albümini, kan albümini, yumurta albü-mini bu gruptandır.

b.      Globülinler:

•  En önemlileri antikorlardır.

c.      Protaminler:

•  Balık yumurtalarında bulunur.

2. Yapısal Proteinler

–  Moleküllerin,  protein  benzeri dizilimleriyle meydana gelmişlerdir..

–   Temel amino asitlerden meydana gelirler.

–   En önemlileri, vücuttaki yapı, bağ ve koruma maddelerini oluştururlar.

a.Kollajen:

• Kıkırdakta, kemikte, tendonlarda bulunur.
• Gerilime son derece dayanıklıdır.

b.Elastin:

• Kemikte,  deride,  memelilerin akciğerinde, “kan damarlarının duvarlarında bulunur.
• Çekmeye karşı esnektir.

c.Keratin:

Omurgalı hayvanların; tırnak, toynak, boy­nuz, kıl, tüy gibi yapılarında bulunur.

3. Bileşik Proteinler

a.  Kromoproteinler:

• • Bunlar renk maddesi içerirler.’
• • En önemlisi hemoglobindir.

b.  Lipoproteinler:

• Yağ ve proteinlerden oluşur.
• Organellerden   mitokondride,   endoplazmik retikulum ve plazmada bulunur.
• Zarın seçici geçirgenliğini sağlar.

c.  Glikoproteinler:

• Protein ve karbonhidratlardan oluşur.
• İnsan plazmasında bulunur.

d.Fosfoproteinler:

• Fosforik asit bulunduran proteinlerdir.
• Sütte ve yumurta sarısında bulunur.

PROTEİNLERİN GÖREVLERİ

Büyüme, gelişme ve onarım olaylarında görev yaparlar.

Hücrede zar, stoplazma, organeller ve kro­mozomların yapısına katılır.

Tüm. enzimlerin yapısında yer alır.

Kana kırmızı renk veren ve solunum gaz­larını taşıyan hemoglobin de bir proteindir.

Hastalıklara karşı savunmada görev ya­pan antikorlar proteindendir.

Pıhtılaşmada görev yapan fibrinojen, kas kasılmasında görev yapan aktin ve myo-zin bir proteindir.