Akdeniz Üniversitesi Gen ve Hücre Tedavi Merkezi Müdürü Prof. Dr. Salih Şanlıoğlu ve ekibinin gerçekleştirmekte olduğu 5 yıllık çalışma sonucunda, şeker hastalığına çözüm getirecek yeni nesil genetik tedavi ilaçları geliştirildi. Yeni nesil ilaçların tek bir doz uygulaması ile şeker hastalığını iyileştirici özelliği bulunduğu, bunun dünyada bir ilk olduğu belirtildi. Söz konusu devrim niteliğindeki ilaçlar henüz fareler üzerinde denenmekte.
Araştırma ekibi öncelikle deney farelerini yüksek kalorili özel içerikli yemlerle beslenmesini sağlayarak, insanlardaki obezite temelli Tip 2 diyabet bulgularını taklit eden, insülin direnci, glukoz tolerans bozukluğu ve kan şekeri yüksekliğinin görüldüğü bir model meydana getirdiler. Prof. Dr. Şanlıoğlu, bu şekilde şeker hastalığı tanısı gösteren obez deneklere gen aktarımı yoluyla insülin direncini kırıldığını, glukoz toleransını iyileştirildiğini, kan yağlarında azalma sağlanarak diyabet gelişimini tümüyle engellendiğinin tespit edildiğini belirtti. Ekibin başındaki Prof. Dr. Şanlıoğlu, bu çalışmanın Nature Gene Therapy dergisinin 2018 yılı Temmuz sayısında yayımlandığını ve dergiye kapak konusu olduğunu açıkladı.
TEK DOZU İLE DİYABETE TÜMÜYLE SONA ERECEK
Halihazırda dünya çapında şeker hastalığının tedavisi amacıyla geliştirilme aşamasında birçok ilaç olduğunu, bunlar arasında Amerşkan Gıda ve İlaç Dairesi FDA onaylı GLP-1 Reseptör Agonistleri diye bilinen yeni nesil ilaçların en etkili antidiyabetik ajanlar olarak kabul edilmekte. Ancak bu ilaçlar hastalar tarafından ömür boyu kullanılmak zorunda. Prof. Dr. Şanlıoğlu ve ekibinin geliştirmekte olduğu ise bu ilaçların gen formunu gen nakil vektörlerine klonlayarak, tek bir enjeksiyon uygulamayla hastaların ömür boyu bu ilaçları tekrar kullanma zorunluluklarını ortadan kaldırma potansiyeli olan yeni bir gen terapi ilacı (LentiGLP-1) geliştirilmesi.
Türk biliminsanlarının geliştirmekte olduğu ilaç diyabetin en önemli bulguları olan insülin dirençliliğini kırmakta, beta hücre fonksiyon bozukluğunu düzeltmekte ve kan şekerini beta hücre rejenerasyonu yoluyla düşürerek kilo kaybını sağlamakta. Türk bilim insanları Prof. Dr. Şanlıoğlu ve ekibinin pankreas hücrelerini yeniden programlama özelliği de olan bu gen nakil çalışması, ABD’deki Human Gene Therapy dergisinde Temmuz ayında yayımlandı.
Şu an fareler üzerinde denenmekte olan bu ilaç gerekli onaylar alındıktan sonra diyabet bulguları gösteren kediler üzerinde denenmesi planlanmakta. Bu çalışmanın nihai hedefi ilse klinik denemelerle diyabetli insanlar üzerinde de denenmesi.
Hem Avrupa, hem de ABD’de farklı hastalıklarda kullanılması yeni onaylanmış (metabolik hastalıklar, bağışıklık yetmezlik sendromu, kan kanseri ve körlük) gen ve hücre tedavi ürünleri bulunmakta ve bu ilaçlar milyon doları bulan fiyatlarıyla oldukça pahalı. Diyabeti tek doz uygulama ile iyileştiren ilaçlar ise dünyada ilk kez Akdeniz Üniversitesinde Türk bilim insanları Prof. Şanlıoğlu ve ekibi tarafından gerçekleştirilmekte.
Kaynak: Human Gene Therapy Dergisi. 2018 Temmuz; 29(7): 802-815
Ülkemizin bilimsel ve teknolojik gelişiminden hemen haberdar olabilmeniz ve bizim de gelişmeleri daha yakından takip edebilmemiz için lütfen sayfamızı beğenmeyi unutmayınız.
