Selüloz Nedir? Özellikleri Nelerdir ?

Selüloz bitkilerin destek dokularının bileşeni ve bunların hücre çeperlerinin temel maddesi olan poliozit şeker. Kimyasal formülü: (C4 H10 05) Lifli bir yapısı vardır. Bu liflerden her biri birbirleriyle az çok düzgün biçimde birleşmiş telciklerden, bunlar da çok sayıda ki, çizgisel molekülden oluşur. Bu telciklerin birleşmesiyle oluşan, selülozun görüntüsü, bitkiye, olgunluğa ve bulunduğu organa göre değişir. Saf selüloz, yaz renkte, kokusuz, tatsız ve yoğunluğu 1.55 gr/cm3’olan bir maddedir. Bununla birlikte alışılmış selülozlar yalnızca karışım durumunda bulunur ve genellikle yün, kenevir, bambu, rami vb’deki gibi selülozlar ve pektoz ortaklığı bulunan pektoselülozlar, odun lifleri, hintkeneviri, tahıl samanı vb’deki gibi selülozlar ve odunözü ortaklığı bulunan linyoselülozlar, bileşimlerinde mantardaki gibi yağlı maddeler ya da reçineli ürünler bulunmasıyla nitelenen adiposelülozlar ve kütoselülozlar biçiminde sınıflandırılır. 1820’den sonra özellikle GayLussac ve Payen tarafından incelenen selüloz, endüstrinin temel hammaddeleri arasında yer aldı. Özellikle kumaş, kâğıt, patlayıcı maddeler, plastik endüstrisinde ve fotoğrafçılıkta vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Sözgelimi, selülozun alkali çözeltileri girdiği tepkimeler sonucunda elde edilen alkaliselüloz, suyla yıkandığında merserize selülozu verir. Bu özelliğinden pamuğun merserizelenmesine yararlanılır. Alkaliselüloz karbon sülfürle yoğunlaşarak viskoz denilen yapay ipeğin üretilmesinde kullanılan alkali ksantoje-nat elde edilir.Uzun süre sülfürikasit etkisinde tutulan selüloz, önce dekstrin sonra glikoz durumunda hidrolize uğrar. Sülfürikasidin kâğıt üzerindeki kısa süreli etkisi bir büzülmeye ve bitkisel parşömen (sülfürlenmiş kâğıt) oluşumuna neden olur. Nitrik asit aralarında bir mo-nonitroselüloz, dinitroselüloz ve trinitro-selüloz bulunan nitroselülozları (pamuk barutu) verir. Patlayıcı madde kimyasında çok önemli bir yere sahip olan bu madde, kolodyum ve selüloit üretiminde kullanılır.Asetik anhidritle hidroksit kümelerinin esterleşmesinden selüloz asetatlar elde edilir. Bunlar asetatlı ipek ve rodoit gibi bazı saydam plastiklerin üretiminde hammadde olarak kullanılır. Pamuğun tanelenmesi sırasında toplanan kısa lifler, kimyasal odun hamuru, eski kağıt parçaları, talaş mantar vb endüstride kullanılan selülozun başlıca elde edilme kaynaklarıdır. Selüloz üretiminde dünyada baş sırayı ABD alır, onu, Kanada, isveç, Finlandiya ve Japonya izler.