Sivil toplum, devletin bireye müdahale etmediği, ondan bağımsız, ekonomik faaliyetlerin Pazar sürecinde yaşandığı ve kişinin kendi çıkarını gerçekleştirebildiği bir haklar ve özgürlükler alanı olarak bilinir. Diğer bir ifadeyle; Devletle birlikte yaşıyor ancak onunla özdeş olmayan, hatta devleti denetleyen, ve gerektiğinde koruyan, devletin müdahale ve kontrolünden uzaklaştığı kadarıyla var olan, kar amacı gütmeyen, kendi kendine yeterli olan bir toplumsal yapı olarak bilinir.
Kısacası sivil toplum, bireyin kendi iradeleriyle örgütlenmiş kendi geleceklerini belirleyebildiği, çoğulculuk ve gönüllüğün esas olduğu, aktif demokratik katılımını azami düzeyde olan, her türlü toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel etkinliklerin örgütlü olarak bir faaliyet alanıdır.
A.Smith sivil toplumu devlet dışında ve kendisinin kendi dinamikeri çerçevesinde üretebilecek bir alan olarak tanımlamıştır. Locke ve Hobbes’in de sivil topluma katkıları olmuştur.
Sivil toplum, ile devlet arasındaki ayrımı net şekilde ortaya koyarak, sivil toplumun felsefi temellerini büyük ölçüde ifade eden Hegel olmuştur.
Hegel sivil toplumu, aile ve devletten ayırarak aile ile devlet arasındaki yeralan siyasal toplumun karşıtı olarak devlete bağımlı olmayan farklı birey, grup, kurum ve kuruluşların bir mozaiği olrak ifade eder. Ona göre sivil toplum, ferdin özel kazanç mutluluk ve statüsünün korunması gibi yaşam kesitlerinin toplu olarak yansımış biçimidir, ancak bu çıkarlar sistemini düzenleyen tarafsız bir güve ihtiyaç vardır bu da devlet’dir. Hegel’e göre temel amaç devlettir, bu nedenle sivil toplum yasal ve siyasal olarak tanımlamıştır.
Marx’a göre sivil toplum üretici güçlerin belli aşamasında ortaya çıkan 18.yy Avrupasında burjuvazi ile gelişen alt yapısal bir alandır ve burjuvazi lehine üst yapı oluşturur.
Gramsci ise Marx’ın aksine sivil toplumu üst yapısal bir kurum olarak ele alır, özel kesimin türünü bireylerin ihtiyaçlarını, aileyi, hukuku, dernekleri kapsamakla kalmayıp düşünce, din, felsefi ve ahlakı da kapsadığını açıklamaktadır.
Sivil Toplumun Genel Tanımı
Topluluk karşısında bireyin, kamu karşısında özelin esas alındığı ve siyasal gücün egemenliğinden uzaklaştığı kadarıyla belirginleşen toplumsal sistemin adı olarak kabul edilir.
