TİFÜS (LEKELİ HUMMA), bitlerin taşıdığı. riketsia provazeki mikrobunun insanlara bulaşmasıyla gelişen bulaşıcı hastalık. Tarih boyunca kitle halinde insanlann ölümüne yol açmış tehlikeli bir hastalıktır.
Nedenleri. Hastalığın temel giriş yeri deridir. Mikropla bulaşmış olan bitler, kan emme sırasında deriyi ısırarak yara haline gelen yere mikroplar bulaşır. Bir süre burada çoğaldıktan sonra endotel hücrelerini parçalayarak, kan dolaşımma katılır ve böylece tüm vücuda yayılır. Hastalık derinin yanı sıra gözler ve solunum yolları aracılığıyla da bulaşabilir. Belirtileri. Ön belirtiler arasında baş ağnsı, halsizlik, hafif ateş yükselmesi, kilo kaybı görülebilir. Ancak asıl belirtiler, baş ağrısı, ürperme, bacak ve sırt kasla-nnda ağrı, iştahsızlık olarak görülür. A-teş yükselmesi, hasta iyileşinceye ya da ölünceye kadar sürer.Hastalığın 4-6 günleri arasında göğüs yanlannda pembe renkli deri dökmesi lekeleri belirir. Bu lekeler 1-2 gün içinde tüm vücuda yayı-lırlarsa da iz bırakmadan kaybolurlar. Hasta ışıktan rahatsız olur, gözleri sulanır, yüzü kızarır. Kalbin kasılma ritminde bozukluklar, ayak parmaklannda kulak ve burun ucunda ya da topuklarda nekrozlar gelişebilir. Vakaların yaklaşık yarısında dalak büyümesi görülür. Böbrek yetmezliğinin gelişmesi de sıkça rastlanan bir bulgudur. Sinir sistemi bo-zukluklan da görülen bir başka gelişmedir. Hastalığın ilk haftalarında hasta huzursuz ve hırçındır, uykusuzluk çeker, genellikle bilinç bulanıktır. Konuşma ve işitme güçlüğü görülür. Hastalığın en tehlikeli dönemi 2. ve 3. haftalardır. Bu dönemde hasta çok halsizdir. Yardım almadan hareket edemez, yiyip içemez. Bilinç tümden kaybolabilir, koma görülebilir. Bazen de kuru öksürük belirir. Tansiyon sürekli düşüktür. Eğer bu dönem atlatılırsa hasta iyileşmeye başlar. Hasta 2-3 aylık bir dönemin sonunda iyileşir. Yaşlılarda ölüm oranı daha yüksektir. Hastalığın kuluçka süresi 10-14 gün arasındadır.
Tedavisi. Başlıca tedavi yöntemi antibiyotiklerdir. Hastanın yüksek kalorili ve vitaminli sıvı besinlerle beslenmesi gerekir. Bunların dışında hastadaki gelişmelere göre değişen tedaviler uygulanır. Aslında hastalığın birincil tedavisi bitlerle yapılacak savaştır. Temizlik kurallan-na uyarak bitlenmekten kaçınmak, hastalığın bulaşmasına karşı alınacak en önemli önlemdir.
