Türkiyede Petrol Varmı? Nereden Çıkarılır? Kaynakları ve Üretimi

Türkiye’de petrol aramalarına ilk kez Osmanlı İmparatorluğu zamanında İskenderun çevresinde başladı (1887). Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra petrol aramaları devletçe gerçekleştirildi. 1926’da çıkarılan Petrol Yasası, petrol arama yetkilerini hükümete verdiyse de, 1933’te kabul edilen yasayla Petrol Arama ve İşletme İdaresi kurulana kadar ciddi bir çalışma yapılmadı. 1935’te Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’nün (MTA) kurulmasından sonra petrol aramaları bu kuruluşun yönetiminde sürdürüldü. Türkiye’de ekonomik işletmeye elverişli ilk petrol, 1948’de Raman-8, Raman’dan sonra 1951’de Garzan-2 kuyularında bulundu. 1954’te çıkarılan bir yasayla MTA’nın petrol arama çalışmalarına son verildi ve Türkiye, yerli ve yabancı kuruluşların petrol aramalarına açıldı. Petrol yasasından sonra çıkarılan yasayla kurulan Türkiye Petrolleri AO, MTA’nın yürüttüğü arama çalışmalarını üstüne aldı. 1934-1954 arasında Türkiye’de 64 kuyu açıldı, buna karşılık TPA-O 1955-1983 arasında 746 kuyuda sondaj yaptı. TPAO 1964’te petrokimya endüstrisiyle ilgili görevleri yerine getirmek amacıyla PETKİM’i kurdu. Türkiye’de bu arada yabancı petrol şirketleri (Mobil, Shell) de etkinlik göstermeye başladılar. İlk sonuçların 1955’te alındığı ham petrolün üretimi çalışmaları giderek yoğunlaştı, petrol üreten kuruluş sayısı, 1963’te ERSAN Petrol Sanayii AO’mn katılmasıyla dörde çıktı. 1971’den sonra petrol arama çalışmaları daha çok TPAO ve Shell tarafından sürdürüldü. TPAO Siirt ve Marmara’da 7 yeni petrol alanı, Shell de Siirt’te 5 yeni petrol alanı buldu. 1980’den sonra yabancı şirketlerin Türkiye’de petrol arama çalışmaları yeniden hızlandı. 1983’te üretilebilir petrol rezervleri toplamı 15 milyon tonu aştı. Aynı yıl TPAO, Türkiye Petrol Kurumu’na (PETKUR) bağlandı. Türkiye’de “kurulan başlıca rafineriler arasında şunlar sayıla¬bilir. Batman Rafinerisi, İpraş Rafinerisi, Ataş Rafinerisi, Aliağa (İzmir) Rafinerisi, Ersan Rafinerisi, Orta Anadolu Rafinerisi. Bunlardan Aliağa, İpraş ve Orta Anadolu Rafinerileri 1983’te Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ’ye (TÜRPAŞ) devredildi. Türkiye’de çıkarılan petrol, ülke tüketimine yetmediği için sürekli dışalımı yapılır.