Yıldız Nasıl Kayar, Yıldız Kayması nasıl oluşur, yıldız kayması hakkında bilgi.
Bulutsuz bir gecede gökyüzü incelenirse, zaman zaman sanki bir yıldızın yerinden koparak akıp gittiği ve kısa bir zaman sonra da kaybolduğu görülür. Bunlara “akanyıldızlar” denir. Akanyıldızlar kimi zaman geceler az, kimi geceler sayılamayacak kadar çok sayıda görünür.
13 kasım 1833 yılında Kuzey Amerika’nın doğusunda meydana gelen muazzam bir yıldız yağmurunda en az 200.000 akanyüdız görüldüğü tahmin edilmiştir, önceleri yıldız akması bir atmosfer olayı sanılırdı. Ancak
XIX. yüzyılda bunların uzaydan gelen gökcisimleri olduğu anlaşıldı. Yıldız akması olayı, güneş etrafında belirli bir yörünge üzerinde hareket eden ve meteor adı verilen göktaşlarının dünya atmosferine girmesi sonucunda meydana gelir.
Dünya, güneş etrafında hareketi sırasında böyle bir meteorun ya da meteor sürüsünün yörüngesinden geçerken çekim kuvvetinin etkisi altında kalan meteorlar büyük bir hızla (saniyede 12-72 km.) dünya atmosferine girer. Meteorlar atmosfer içindeki hareketleri sırasında atmosfere sürtünür. Bu sürtünme sonucunda sıcak* lıkları 2000°C’ye kadar yükselir ve böylece akkor haline gelir. Bu yüzden meteorlar atmosfere girdikleri zaman akanyıldız olarak görünür. Akkor haline gelen meteorların çevresi parlak bir gaz tabakasıyla örtülüdür. Meteor dünyaya ancak 100-150 km yaklaşınca görülmeye başlar.
Bazen yağmur gibi birçok akanyıldızın kaydığı görülür, buna akanyıldız yağmuru denir. Bu olay dünyanın bir meteor sürüsünün içine girmesiyle meydana gelir. Bir akanyıldız yağmurunda akanyıldızlar bir noktadan geliyormuş sanısı uyandırır. Bu noktaya radyan noktası denir. Bu nokta akanyıldızların gerçekten ayrıldıkları bir nokta değildir. Kayanyıldızlar birbirine paralel yörüngeler üzerinde hareket ettikleri için, yerden bir noktada birleşiyormuş sanısı uyandırırlar. Bir meteor grubuna ait meteorların her biri yörüngeleri üzerinde hareket ederek dünyanın atmosferine girer, sürtünme sonucu ısınır, akkor haline gelir ve kısa bir süre görünür. Atmosferden çıkınca hemen soğur ve karanlık bir cisim olarak yörüngelerine devam ederler. Dünya, yörüngesi üzerinde hareket ederek ertesi yıl tekrar aynı noktaya gelince gene aynı gruptaki meteorlardan bir kısmı atmosfere girer. Akkor haline gelip, aynı noktadan etrafa dağılıyormuş gibi görünür.
Akanyıldız yağmurlarına genel olarak radyan noktalarının bulunduğu takımyıldızın adı verilir. Pek çok akanyıldız yağmuru vardır, Bunlardan Bolitler 2-3 ocakta; Liritler, 12-23 nisanda , Perseitler, 9-14 ağustosta, Oryionitler 16-22 ekimde görünür. Leonitler, 33;5 yıldda bir 14-18 kasımda, Andromeditler, 17-23 kasımda, Geminitler, 9-12 aralıkta görünür.
Akanyıldız yağmurları en çok temmuz ile ocak ayları arasında meydana gelir. En toplu olarak ise kasım ayında görünürler. Demek ki dünya en çok temmuz-ocak ayları arasında akanyıldız yörüngeleri içinden geçmektedir. Bu iki ay arasında saatte 12-15 akanyıldız görünür. Akanyıldızlar gece yarısından sonraki saatlerde daha çok görünürler. Her gün ortalama olarak 75 milyon akanyıldız dünya atmosferine girer, bunlardan ancak bir tanesi dünyaya düşer.
Akanyıldızların daha büyüklerine “ateştopları” adı verilir. Bunlar önce hafif bir parlaklıkla kaymaya başlar, sonra parlaklık şiddetle artar. Atmosferde yüzlerce km. yol aldıktan sonra hemen hemen durur ve bu sırada top sesini andıran bir 100km uzaklardan işitilebilen bir patlama olur; patlamadan sonra bazen yere az parlak meteor taşlarının düştüğü görülür. 7 ocak 1914’de doğu batı doğrultusunda Fransa’dan geçen ateştopu üç defa patlamış ve gürültüsü 200 km uzaklardan işitilmiştir. Bu ateştopu Atlas okyanusuna düşmüştür. Böyle bir olayda düşen meteorların sayısı ve ağırlıkları değişiktir. örneğin 10 temmuz 1919’da Arizona eyaletinde Holbrook’a düşen meteorların sayısı 14.000’den fazlaydı. 30 Haziran 1868’de polonya’da Pultusuk şehrine düşen meteorların sayısı ise 100.000’den çoktu. Ağırlıkları bakımından da toz kadar küçüklerinden, binlerce kg ağırlığında olanlarına rastlanmıştır.
New York’taki Tabiat Tarihi Müzesindeki meteor İse 16 ton ağırlığındadır. Bu çeşit meteor düşmeleri pek az olur. Akif yollarının yeryüzü İle olan açısı azdır. Yüzlerce kilometre giderler, patlayıp dağılırlar.
A tes toplarının en önemlisi 1913 şubatında Kanada’da görülmüştür. Bu ateş topu her birinde 50-60 akanyıldız bulunan dört kümeden ibaretti. Uçuş yolları boyunca yerden yükseklikleri 50 km. kadardı. Akanyıdızlardan bazılarının kuyrukluyıldız kalıntıları oldukları kesin olarak anlaşılmıştır. Örneğin Andromeditler, Biela kuyrukluyıldızının kalıntıdır. Çünkü her ikisinin yörüngesi aynıdır. Fakat bütün meteor sürülerinin kuyrukluyıldız kalıntıları olduğu iddia edilemez.
